Ken Russell
"Russell, urodzony w 1927 roku, był w młodości marynarzem, tancerzem baletowym, fotografikiem, służył w RAF-ie. W latach 60. szokował widzów BBC serią telewizyjnych fabularyzowanych dokumentów o kompozytorach XX wieku. Jeden z jego pierwszych filmów kinowych - Zakochane kobiety (1969), adaptacja powieści D.H. Lawrence'a - był pochwałą miłosnego instynktu łamiącego cywilizacyjne normy. Ekstatyczne obrazy kobiecej i męskiej nagości kojarzą się z kulturą hipisowską tamtych lat. Za ten film z Oliverem Reedem, Alanem Batesem i Glendą Jackson - najwyżej ceniony w jego dorobku - Russell został nominowany do Oscara jako najlepszy reżyser. "O czym będzie pana następny film?" - pytał producent. "Kiedy dowiedział się, że o Czajkowskim, mina mu zrzedła - opowiadał Russell. - Musiałem wyjaśnić, że będzie to historia homoseksualisty, który zakochał się w nimfomance. Natychmiast dali pieniądze". (Tadeusz Sobolewski, "Gazeta Wyborcza")
Ken Russell urodził się w 1927 roku w Southampton na południu Anglii. Był nie tylko reżyserem, ale również fotografem, tancerzem, a w swoich filmach często występował jako aktor w rolach epizodycznych. Nim rozpoczął przygodę z kinematografią, jako zawodowy żołnierz odbył służbę m.in. w brytyjskich siłach lotniczych RAF. W latach 50. zajął się reżyserowaniem filmów dokumentalnych dla BBC, a pierwszy film fabularny French Dressing nakręcił w 1963 roku.
Jego najbardziej znanym filmem są Zakochane kobiety z 1969 roku z Oliverem Reedem, Alanem Batesem i Glendą Jackson w obsadzie. Glendzie Jackson za rolę w tym filmie przyznano Oscara. Film zdobył ponadto trzy nominacje do nagród amerykańskiej Akademii Filmowej - w kategoriach: reżyseria (nominacja dla Russella), zdjęcia i scenariusz adaptowany. Uhonorowano go także Złotym Globem. Film został zrealizowany na podstawie powieści angielskiego pisarza Davida Herberta Lawrence'a. Opowiada o skomplikowanym miłosnym czworokącie. Akcja rozgrywa się w latach dwudziestych. Rzeźbiarka Gudrun jest związana uczuciowo z synem miejscowego przedsiębiorcy, Geraldem. W szkolnym kuratorze, Rupercie, kocha się z kolei jej siostra, nauczycielka Ursula. Tymczasem Rupert nie szczędzi wysiłków, by uwieść Geralda.
Do znanych tytułów w reżyserskim dorobku Kena Russella należą również: Diabły (1971) i Odmienne stany świadomości (1980). Znany jest ponadto jako twórca historii inspirowanych biografiami znanych artystów. Zrealizował m.in. filmy poświęcone kompozytorom: Mahler (1974, nominacja do Złotej Palmy w Cannes), Lisztomania (1975) i Kochankowie muzyki (1970, o Piotrze Czajkowskim, z Richardem Chamberlainem w obsadzie). W 1972 roku nakręcił film Dziki Mesjasz o związku francuskiego rzeźbiarza Henri Gaudiera i polskiej pisarki Zofii Brzeskiej.
"Jego filmy uruchamiają potężną machinę filmowej wyobraźni, uwodzą imaginacyjną inwencją, atakują widza emocjonalną intensywnością i krzykliwym, „operowym”, „barokowym” stylem, którego podstawową figurą jest przesada – w prowadzeniu aktorów, w ich grze, w natężeniu ekranowego ruchu, bogactwie scenografii. Wszystko to równoważy anarchiczny, surrealistyczny, przywodzący na myśl Topora i Monty Pythona humor. Najlepiej styl kina Russella oddaje trudno przetłumaczalny na język polski angielski przymiotnik flamboyant, który znaczyć może jednocześnie krzykliwy, przesadzony, ekscentryczny, ale też intensywny, płomienisty. Dokładnie takie są filmy Russella – choć jest to twórca szalenie nierówny, w każdym jego dziele znajdujemy tą samą intensywność, to samo bogactwo dziwaczności stylów." (Jakub Majmurek, dwutygodnik.com)
"Fascynował go temat szaleństwa. W Odmiennych stanach świadomości opowiedział o naukowcu, który przeprowadza doświadczenia z własnym umysłem. W Diabłach sięgnął po historię opętania zakonnic z Loudun. Szokował swoimi wizjami. Pokazywał przemoc, nagość, przyglądał się seksualności człowieka. W jego filmach, choć sam miał kilka żon i pięcioro dzieci, pojawiały się często wątki homoseksualne. W 1969 roku zekranizował Zakochane kobiety D.H. Lawrence'a – opowieść o dwóch siostrach – artystkach żyjących w Wielkiej Brytanii po I wojnie światowej. Miał ogromną wyobraźnię, lubił eksperymentować, a brytyjski krytyk Mark Kermode napisał o nim: Udowodnił, że angielskie kino może wyjść poza »realizm kuchennego zlewu«. Przez ostatnie 15 lat życia uczył reżyserii, w 2007 roku dał się namówić na udział w „Big Brotherze". Wyszedł z domu Wielkiego Brata po czterech dniach, pisząc oświadczenie: Nie chcę żyć w społeczeństwie rządzonym przez nienawiść." (Barbara Hollender, "Rzeczpospolita")
W programie retrospektywy m.in.:
1967 Mózg za miliard dolarów / Billion Dollar Brain
1969 Zakochane kobiety / Women in Love
1970 Kochankowie muzyki / The Music Lovers
1971 The Boy Friend
1972 Dziki mesjasz / Savage Messiah
1974 Mahler
1975 Lisztomania
1977 Valentino
1980 Odmienne stany świadomości / Altered States
1984 Zbrodnie namiętności / Crimes of Passion
1986 Gotyk / Gothic