English

Gotyk

Ken Russell
Gothic
Wielka Brytania 1986 / 87’

Któż jeśli nie Russell mógłby zmierzyć się z historią spotkania luminarzy angielskiego romantyzmu, którzy w burzliwą majową noc roku 1812 zebrali się w willi lorda Byrona, by tam snuć opowieści o swoich lękach i koszmarach. W tym utrzymanym w konwencji horroru (ukłon w stronę wytwórni Hammer i Amicus) dziele reżyser ożywia monstra ze świata literatury, które straszą nas z ekranu po dziś dzień. Główną bohaterką Gotyku jest piękna i wrażliwa Mary Shelley, będąca świadkiem upiornego, spirytystycznego seansu. Podczas niego lord Byron wywołuje z otchłani monstrum, które jest projekcją lęków gości zebranych w willi Diodati. Bohaterkę prześladuje myśl o śmierci jej syna, który umarł zaraz po narodzinach. Wydaje się, że zmaterializowany przez Byrona potwór jest homunkulusem – wskrzeszonym synem Shelleyów... Fantastyczne, kreowane z kampową fantazją obrazy, pełne odniesień zarówno do romantycznego malarstwa, jak i współczesnego horroru, dotykają tematu tworzenia sztuki jako egzorcyzmu.

Piotr Kletowski

nagrody

Fantasporto 1987 - Best Actor (Gabriel Byrne)

Ken Russell

Enfant terrible brytyjskiego kina (1927-2011). Często zwany brytyjskim Fellinim, choć od Felliniego różniło go to, że znacznie częściej niż włoski mistrz przekraczał granice dobrego smaku. Wypracował niezwykły „teledyskowy” styl. W swojej karierze portretował przede wszystkim innych artystów, ale na wyżyny filmowego rzemiosła wspiął się subtelnymi adaptacjami erotycznej klasyki D.H. Lawrence’a. Był filmowym samoukiem, do branży wszedł jako znakomity fotosista. Wcześniej był m.in. tancerzem, pilotem w RAF-ie i marynarzem. Umiłowanie dynamiki i ruchu będzie cechowało jego formalnie „odjechane” filmy, w których szalone jazdy kamery, ekspresyjny montaż i pasaże muzyki klasycznej będą wprowadzały widza w świat subiektywnych odczuć wielkich luminarzy XIX-wiecznej sztuki, niezaspokojonych zmysłowo zakonnic, eksperymentujących z narkotykami naukowców i prowadzących podwójne życie prostytutek.

Tematem kampowych filmów Russella zawsze będzie wolność człowieka, której ten zwykle szuka albo w seksualnym ekscesie, albo w religii, albo w ich przetworzeniu – w sztuce. Był pionierem muzycznego wideo (realizował zresztą pierwsze klipy wyświetlane w MTV), spełniał się również w operze. Jednak do końca pozostał wierny sztuce filmowej, którą uprawiał nawet w przydomowym ogródku, kiedy ciężko chory mógł nagrywać jedynie za pomocą kamery VHS. Nie sposób przecenić wpływu, jaki Russell wywarł na reżyserów, którym niemiły jest przaśny realizm – zarówno mu współczesnych, jak i obecnie realizujących wizjonerskie kino. Bez cienia przesady można napisać, że Ken Russell był Oscarem Wilde’em angielskiego kina lat 60. i 70., królem przesytu, baroku i ironii, ukrywającym w sobie przewrotną mądrość. Mark Kermode – badacz i admirator twórczości reżysera – nazwał jego filmy świadectwem wielkości brytyjskiego kina lat 70. Jednak najlepiej kino Russella podsumował Terry Gilliam, mówiąc: filmy twórcy Diabłów były dowodem na to, że najważniejsza w kinie jest wyobraźnia, zwłaszcza nieokiełznana.

Piotr Kletowski

Wybrana filmografia

1967 Mózg za miliard dolarów / Billion Dollar Brain

1969 Zakochane kobiety / Women in Love

1970 Kochankowie muzyki / The Music Lovers

1972 Dziki mesjasz / Savage Messiah

1974 Mahler

1977 Valentino

1980 Odmienne stany świadomości / Altered States

1984 Zbrodnie namiętności / Crimes of Passion

1986 Gotyk / Gothic

Twórcy

reżyseria Ken Russell
scenariusz Stephen Volk
zdjęcia Mike Southon
montaż Michael Bradsell
muzyka Thomas Dolby
obsada Gabriel Byrne, Julian Sands, Natasha Richardson
producent Penny Corke
produkcja Virgin Vision
właściciel praw Park Circus
język angielski