Joanna Ostrowska: Bunt przeciwko konwencji!

CHRISTOPH GIRARDET, MATTHIAS MÜLLER

Retrospektywa

Christoph Girardet i Matthias Müller to filmowcy eksperymentalni, pewnie przez niektórych uznawani za undergroundowych. Pracują ze sobą od 1999 roku. Poznali się w Braunschweig School of Art pod koniec lat osiemdziesiątych, kiedy szkoła ta była miejscem, w którym zbierali się artyści z pogranicza sztuki video i filmu z całego kraju.

Od samego początku ten filmowy duet eksperymentował z techniką found footage. W swoim wspólnym, filmowym debiucie Phoenix Tapes, który został wykonany na zamówienie  Museum of Modern Art w Oxfordzie, na wystawę Notorious, artyści wzięli na warsztat filmowe obsesje Alfreda Hitchcocka. W sześciosegmentowym cyklu filmowym pojawiają się ujęcia i sceny z czterdziestu filmów amerykańskiego reżysera. Każda część został poświęcona innemu, neurotycznemu tematowi, albo formalnemu natręctwu Hitchcocka. Matthias Müller opisywał Phoenix Tapes, jako: “a surreal, crude patchwork that suggests a narrative, then breaks it”.

W kolejnych filmach, instalacjach, kolarzach niemieckich filmowców pojawiają się wszystkie motywy zebrane w Phoenix Tapes. Każdy kolejny projekt powstaje na podstawie gigantycznego obrazowo-filmowego archiwum ujęć z filmów fabularnych, edukacyjnych, reklam. Między twórcami nie ma hierarchii. Wspólnie podpisują swoje filmy bez wskazywania określonych funkcji. Działają na zasadach egalitarnych od pomysłu, aż do postprodukcji obrazu. Wszystkie filmy (oprócz Cut) mają bardzo konsekwentną wizualną oprawę. Każdy rozpoczyna się od czarnego kadru, na którym widać białe litery tytułu. Zestawione razem tworzą coś w rodzaju zbioru osobnych impresji, które łączy motyw ciągłego powtarzania i burzenia klasycznych, często stereotypowych narracji.

Filmy z okresu 2002-2009, wśród których znajdują się m.in. Manual, Play, Kristall, Contre-jour charakteryzują ciągi ujęć ustawionych w taki sposób, aby zaburzyć tradycyjne sposoby odbioru określonych filmowych obrazów. Reżyserzy poddają pod wątpliwość konwencje melodramatyczne, obserwują publiczność, czyniąc z niej wymagającego bohatera; zaburzają wspólnotę widzenia obrazu. We wszystkich przypadkach stosują technikę found footage. Jedynie w Mirror obraz został wykreowany „od nowa”, bez ingerencji innych obrazów, ale na wzór wielokrotnie multiplikowanych, łatwo rozpoznawalnych dla widzów scen.

Osobnym dziełem w filmografii Girardeta i Müllera jest video instalacja Locomotive – tryptyk ruchomych obrazów, w którym po raz pierwszy ujęcia są powtarzane na trzech ekranach jednocześnie. Podobnie, jak w innych w filmach punktem wyjścia jest jeden motyw, w tym przypadku pociąg kojarzący się z podróżą, nieustannie powielany i do znudzenia wykorzystywany.

Ostatni film Girardeta i Müllera Cut, który został nagrodzony Europejską Nagrodą Filmową za najlepszy krótki metraż w 2013 roku to kolejna próba wykorzystania znanych obrazów filmowych i gry z przyzwyczajeniami widza. Tym razemartyści „wycinają” zbliżenia ciała, które jest poddawane specyficznej obróbce. Cięcia pojawią się również na ekranie. Girardet i Müller zestawiają rozpoznawalne, przerażające, często surrealistyczne obrazy, które przestały wywoływać opór, obnażając jedną z największych obsesji kina – ból i cierpienie.