List z Greenpointu
Rok 2004 przyniósł w życiu Jonasa Mekasa, niestrudzonego archiwisty życia Nowego Jorku, dużą zmianę. Reżyser po ponad 30 latach przeprowadza się ze studia w SoHo do Greenpointu, niedaleko miejsca, gdzie pod koniec lat 40. jako młody emigrant stawiał pierwsze kroki w Ameryce. Decyzja o przenosinach staje się punktem wyjścia do refleksji nad przemijaniem, o przestrzeniach – tych starych, w których zaklęta jest nasza przeszłość, i tych nowych, które są początkiem kolejnej historii. Z prozaicznych, codziennych chwil i spotkań – tym razem rejestrowanych kamerą wideo, a nie klasycznym bolexem z taśmą 16 mm – powstał jeszcze jeden melancholijny autoportret twórcy, który nie może przestać kolekcjonować drobin rzeczywistości. Po 15 latach rejestrowania kamerą wideo wreszcie czuję, że stała się ona moimi oczami, przedłużeniem ciała, a List… to moja pierwsza pełnoprawna praca wideo – podsumował po premierze.
Jonas Mekas
(1922-2019) Litewsko-amerykański filmowiec, poeta, aktywista i prekursor awangardowego kina lat 60. Jeszcze w trakcie II wojny światowej opuścił rodzimą Litwę i w 1949 roku trafił do Nowego Jorku, z którym na zawsze powiązał swoją działalność artystyczną. Był jednym z założycieli Film-Makers’ Cooperative, stowarzyszenia skupiającego twórców kina niezależnego i archiwizującego ich prace. Począwszy od lat 50. rejestrował swoją codzienność na kamerze 16 mm. Z nakręconego materiału powstały jego monumentalne, a zarazem intymne dzienniki filmowe: Walden, Lost Lost Lost czy Kiedy szedłem przed siebie, widziałem krótkie przebłyski piękna. Współpracował z ikonami kontrkultury: Yoko Ono, Allenem Ginsbergiem czy Andym Warholem, którego według legendy zachęcił do sięgnięcia po kamerę. Walczył z amerykańską cenzurą i był rzecznikiem swobody artystycznej: W filmie potrzebujemy mniej perfekcji, a więcej wolności – stwierdził w jednym z wywiadów, a jego twórczość, której nie porzucił do ostatnich dni swojego życia, była potwierdzeniem tych słów.
Wybrana filmografia
1961 Działa wśród drzew / Guns of the Trees
1964 Klatka / The Brig
1972 Reminiscencje z podróży do Litwy / Reminiscences of a Journey to Lithuania
1976 Lost Lost Lost
2000 Kiedy szedłem przed siebie, widziałem krótkie przebłyski piękna / As I Was Moving Ahead Occasionally I Saw Brief Glimpses of Beauty
2012 Ścinki z życia szczęśliwego człowieka / Out-takes from the Life of a Happy Man
2019 Requiem