English

Autobiografia pewnego człowieka, którego oczy stały się jego pamięcią

Jonas Mekas
Autobiography of a Man Who Carried his Memory in his Eyes / Autobiography of a Man Who Carried His Memory in His Eyes
USA 2000 / 53’
Kiedy szedłem przed siebie, widziałem króciutkie przebłyski piękna Kiedy szedłem przed siebie, widziałem króciutkie przebłyski piękna

Próbowałem pamiętać – plansza, pojawiająca się w pierwszym minutach, oddaje stosunek Jonasa Mekasa do upływu czasu. Jego zaangażowanie, sprzeciw, ale i bezradność. Zmontowany w 2000 roku dziennik filmowy jest strumieniem powidoków z 50 lat spędzonych w Nowym Jorku, mieście, które dla dwóch braci z Litwy stało się drugim domem. Mekas kontynuuje osobistą archeologię obrazu, przedzierając się przez archiwa i pracując ze swoją pamięci w montażowni. Ile w tych migawkach udało się ocalić? Co z setek godzin nagrań można zawrzeć w 50-minutowym kolażu? Czy ważne jest to, co utrwalone w kadrze, czy to, co przepadło poza nim? Autobiografia… to podsumowanie, ale i początek nowego rozdziału, który wyznacza rozpowszechnienie technik cyfrowych. Staje się refleksją nad samą taśmą filmową, jej siłą, ale i delikatnością, nad odchodzącym fizycznym medium, które – tak jak ludzka pamięć – z biegiem lat zaciera detale i kontury, traci wyrazistość i sensy, by w końcu zniknąć na półce w archiwum. I dlatego, gdy odkurzona znów trafi na ekran i przychylne oko widza, jej niedoskonałość może poruszać. 

Mariusz Mikliński

Jonas Mekas

(1922-2019) Litewsko-amerykański filmowiec, poeta, aktywista i prekursor awangardowego kina lat 60. Jeszcze w trakcie II wojny światowej opuścił rodzimą Litwę i w 1949 roku trafił do Nowego Jorku, z którym na zawsze powiązał swoją działalność artystyczną. Był jednym z założycieli Film-Makers’ Cooperative, stowarzyszenia skupiającego twórców kina niezależnego i archiwizującego ich prace. Począwszy od lat 50. rejestrował swoją codzienność na kamerze 16 mm. Z nakręconego materiału powstały jego monumentalne, a zarazem intymne dzienniki filmowe: Walden, Lost Lost Lost czy Kiedy szedłem przed siebie, widziałem krótkie przebłyski piękna. Współpracował z ikonami kontrkultury: Yoko Ono, Allenem Ginsbergiem czy Andym Warholem, którego według legendy zachęcił do sięgnięcia po kamerę. Walczył z amerykańską cenzurą i był rzecznikiem swobody artystycznej: W filmie potrzebujemy mniej perfekcji, a więcej wolności – stwierdził w jednym z wywiadów, a jego twórczość, której nie porzucił do ostatnich dni swojego życia, była potwierdzeniem tych słów. 

Wybrana filmografia

1961 Działa wśród drzew / Guns of the Trees

1964 Klatka / The Brig

1972 Reminiscencje z podróży do Litwy / Reminiscences of a Journey to Lithuania

1976 Lost Lost Lost

2000 Kiedy szedłem przed siebie, widziałem krótkie przebłyski piękna / As I Was Moving Ahead Occasionally I Saw Brief Glimpses of Beauty

2012 Ścinki z życia szczęśliwego człowieka / Out-takes from the Life of a Happy Man

2019 Requiem 

Twórcy

reżyseria Jonas Mekas
scenariusz Jonas Mekas
zdjęcia Jonas Mekas
montaż Jonas Mekas
producent Jonas Mekas
właściciel praw Re:Voir
język angielski
barwa kolor i cz.-b.