English

Stoi na pustyni, licząc sekundy swojego życia

Jonas Mekas
He Stands in the Desert Counting Seconds of His Life
USA 1985 / 150’
Raj jeszcze nie utracony (Trzeci rok Oony) Kino nie ma stu lat

To nie jest film dokumentalny! – obwieszcza przekornie jedna z plansz, które pojawiają się w tym dzienniku filmowym, obejmującym lata 1969-1984. A następnie widzimy kolejną: To film polityczny. Jonas Mekas, nie rozstając się z kamerą 16 mm, przez lata kontynuuje swój tytaniczny, utopijny projekt, którego fundament stanowi sprzeciw wobec upływu czasu i uznanie taśmy za remedium dla zawodnej pamięci i poczucia ciągłej utraty. W filmie Stoi na pustyni… zawarł 123 krótkich scen – to bezpretensjonalna pochwała kruchego życia, przeszłości, którą nosimy w sobie, dialektyka miejskiego zgiełku i ciszy na łonie natury. Nic spektakularnego, nieistotna celebracja tego, co już minęło – jak stwierdza z typową dla siebie pokorą sam reżyser. Ale także w jego przypadku, zgodnie z duchem czasów, to, co prywatne, jest też polityczne. Osobisty dziennik staje się więc manifestem opowiadającym się za kinem (ale i życiem) empatycznym, czułym wobec otoczenia, uważnym i niedającym się zamknąć w gatunkowych szufladkach. 

Mariusz Mikliński

Jonas Mekas

(1922-2019) Litewsko-amerykański filmowiec, poeta, aktywista i prekursor awangardowego kina lat 60. Jeszcze w trakcie II wojny światowej opuścił rodzimą Litwę i w 1949 roku trafił do Nowego Jorku, z którym na zawsze powiązał swoją działalność artystyczną. Był jednym z założycieli Film-Makers’ Cooperative, stowarzyszenia skupiającego twórców kina niezależnego i archiwizującego ich prace. Począwszy od lat 50. rejestrował swoją codzienność na kamerze 16 mm. Z nakręconego materiału powstały jego monumentalne, a zarazem intymne dzienniki filmowe: Walden, Lost Lost Lost czy Kiedy szedłem przed siebie, widziałem krótkie przebłyski piękna. Współpracował z ikonami kontrkultury: Yoko Ono, Allenem Ginsbergiem czy Andym Warholem, którego według legendy zachęcił do sięgnięcia po kamerę. Walczył z amerykańską cenzurą i był rzecznikiem swobody artystycznej: W filmie potrzebujemy mniej perfekcji, a więcej wolności – stwierdził w jednym z wywiadów, a jego twórczość, której nie porzucił do ostatnich dni swojego życia, była potwierdzeniem tych słów. 

Wybrana filmografia

1961 Działa wśród drzew / Guns of the Trees

1964 Klatka / The Brig

1972 Reminiscencje z podróży do Litwy / Reminiscences of a Journey to Lithuania

1976 Lost Lost Lost

2000 Kiedy szedłem przed siebie, widziałem krótkie przebłyski piękna / As I Was Moving Ahead Occasionally I Saw Brief Glimpses of Beauty

2012 Ścinki z życia szczęśliwego człowieka / Out-takes from the Life of a Happy Man

2019 Requiem 

Twórcy

reżyseria Jonas Mekas
scenariusz Jonas Mekas
zdjęcia Jonas Mekas
montaż Jonas Mekas
producent Jonas Mekas
źródło kopii Re:Voir
język angielski