English

Wspomnienia z podróży do Litwy

Jonas Mekas
Reminiscences of a Journey to Lithuania
Wielka Brytania, Niemcy Zachodnie 1972 / 81’
Walden Lost Lost Lost

Jestem ciągle w podróży do domu – podsumowuje Mekas w jednej ze scen życie uchodźcy. W 1944 roku przyszły reżyser wraz ze swoim bratem wyjechał z Litwy w obawie przed prześladowaniami ze strony nazistów i Sowietów. Po czterech latach w obozie dla przesiedleńców w Niemczech obaj dotarli do Ameryki, gdzie dzielili los tysięcy podobnych sobie ludzi – wykorzenionych, pozbawionych domu i przeszłości. Bronią, która pozwoliła przeciwstawić się poczuciu obcości i ciągłej utraty, okazała się dla Mekasa mała kamera Bolex. We Wspomnieniach…, nakręconych podczas krótkiej wizyty w Związku Radzieckim, reżyser wraca do rodzinnej wsi Semeniškiai po 25 latach nieobecności. Z mieszanką wzruszenia i smutku krąży z kamerą w poszukiwaniu świata, którego już nie ma, i przegląda się w twarzach, które zostały mu odebrane przez czas i historię. To czuły, niepozbawiony dyskretnego humoru dziennik podróży śladami dawnego „ja” i bezpowrotnie utraconej rzeczywistości, a także świadectwo, w którym w poruszający sposób udało się oddać złożoność doświadczenia uchodźczego, historii wszystkich ludzi, którzy – jak mówi z offu reżyser – choć żyją w danym miejscu, to jednocześnie są cały czas zupełnie gdzie indziej.  

27.07 g. 19:45 KNH4 ze wstępem Pawła Mościckiego

Mariusz Mikliński

Jonas Mekas

(1922-2019) Litewsko-amerykański filmowiec, poeta, aktywista i prekursor awangardowego kina lat 60. Jeszcze w trakcie II wojny światowej opuścił rodzimą Litwę i w 1949 roku trafił do Nowego Jorku, z którym na zawsze powiązał swoją działalność artystyczną. Był jednym z założycieli Film-Makers’ Cooperative, stowarzyszenia skupiającego twórców kina niezależnego i archiwizującego ich prace. Począwszy od lat 50. rejestrował swoją codzienność na kamerze 16 mm. Z nakręconego materiału powstały jego monumentalne, a zarazem intymne dzienniki filmowe: Walden, Lost Lost Lost czy Kiedy szedłem przed siebie, widziałem krótkie przebłyski piękna. Współpracował z ikonami kontrkultury: Yoko Ono, Allenem Ginsbergiem czy Andym Warholem, którego według legendy zachęcił do sięgnięcia po kamerę. Walczył z amerykańską cenzurą i był rzecznikiem swobody artystycznej: W filmie potrzebujemy mniej perfekcji, a więcej wolności – stwierdził w jednym z wywiadów, a jego twórczość, której nie porzucił do ostatnich dni swojego życia, była potwierdzeniem tych słów. 

Wybrana filmografia

1961 Działa wśród drzew / Guns of the Trees

1964 Klatka / The Brig

1972 Reminiscencje z podróży do Litwy / Reminiscences of a Journey to Lithuania

1976 Lost Lost Lost

2000 Kiedy szedłem przed siebie, widziałem krótkie przebłyski piękna / As I Was Moving Ahead Occasionally I Saw Brief Glimpses of Beauty

2012 Ścinki z życia szczęśliwego człowieka / Out-takes from the Life of a Happy Man

2019 Requiem 

Twórcy

reżyseria Jonas Mekas
scenariusz Jonas Mekas
zdjęcia Jonas Mekas, Adolfas Mekas
montaż Jonas Mekas
muzyka Konstantinas Curlionis
obsada Jonas Mekas, Adolfas Mekas, Pola Chapelle, Peter Kubelka, Hermann Nitsch, Annette Michelson, Ken Jacobs
producent Jonas Mekas
właściciel praw Re:Voir
język angielski