English

Odejścia i powroty

João César Monteiro
Come and Go / Vai e Vem
Portugalia, Francja 2003 / 175’
Królewna Śnieżka

Ostatni film portugalskiego reżysera to podróż na tylnym siedzeniu przemierzającego Lizbonę miejskiego autobusu. Blask wpadającego przez okna słońca raz po raz opromienia magicznym światłem kruchą postać starzejącego się, schorowanego poety, sybaryty, filozofa João Vuvu (Monteiro). Owdowiały, samotny mężczyzna każdego dnia powtarza tę samą trasę - to jego rytuał, który z rzadka tylko przerywają drobne incydenty. Życie mężczyzny nabierze jednak nowych odcieni, gdy z więzienia wyjdzie jego skazany za morderstwo syn. Elegijne, ale niepozbawione humoru i wciąż prowokacyjne Odejścia i powroty to pożegnanie z kinem, miastem i ciałem. Wchodzimy i wychodzimy, pojawiamy się i znikamy, a autobus numer 100 pewnego dnia odjedzie bez nas. Zostanie tylko pamięć, którą w tym wypadku jest kino, obraz przeszłości zapisany na celuloidowej (jeszcze) taśmie. Ostatni film Monteiro zbiera kluczowe wątki z jego twórczości, przypomina, że ma ona swoje źródła w poezji, ale i w slapstikowej komedii (postać Deusa czy Vuvu wiele zawdzięcza bohaterom Bustera Keatona). Nie byłoby rzecz jasna tego nieustannie naruszającego sferę profanum kina bez serii erotycznych przygód i rozmów z kobietami, które w tym filmie zwieńczy zdumiewający, świętokradczy akt seksualny.

Małgorzata Sadowska

nagrody

MFF w São Paulo 2003 - nagroda krytyków Best in Perspectives

João César Monteiro

(1939-2003) Jeden z najoryginalniejszych i zarazem najmniej znanych twórców europejskiego kina, reżyser, aktor, krytyk, pisarz i poeta. Absolwent London Film School, którego twórczości nie sposób jednak przypisać do żadnej ze szkół filmowych. Jego osobne, erudycyjne, ekscentryczne, a czasem uchodzące za kontrowersyjne filmy czerpią z poezji, filozofii, teatru i malarstwa. Jeśli szukać w nich kinowych inspiracji, to niewątpliwie jedną z kluczowych dla Monteiro postaci jest Buster Keaton. Wychowany w czasach dyktatury Salazara Portugalczyk ostrze swoich podszytych czarnym humorem opowieści wymierzył w stróżów publicznej moralności: kościół, państwo, rodzinę. W swoich pierwszych filmach poddawał analizie narodowe mity założycielskie, by później stworzyć na ekranie postać świętego profana, João de Deusa, który zawdzięcza swoje imię patronowi prostytutek, rybaków i chorych psychicznie. De Deus ucieleśnia na ekranie - jak pisał o nim Haden Guest - przenikające twórczość Portugalczyka sprzeczności: ascetyczny dandyzm, religijną perwersję, zmysł komicznej tragedii, rodzaj slapstickowego fatalizmu. 

Wybrana filmografia

1969 Sophia de Mello Breyner Andresen (dokument)

1975 Que Farei eu com Esta Espada? / What Shall I do with This Sword? (dokument)

1978 Veredas / Paths

1981 Silvestre

1986 Kwiat morza / À Flor do Mar / Hovering Over the Water

1989 Wspomnienia z Żółtego Domu / Recordações da Casa Amarela / Recollections of the Yellow House

1992 Ostatnie zanurzenie / O Último Mergulho / The Last Dive

1995 Komedia Deusa / A Comédia de Deus / God's Comedy

1997 Biodra Johna Wayne'a / Le Bassin du J.W. / The Hips of J.W.

1998 Śluby Deusa / As Bodas de Deus / God's Wedding

2000 Królewna Śnieżka / Branca de Neve / Snow White

2003 Odejścia i powroty / Vai e Vem / Come and Go

Twórcy

reżyseria João César Monteiro
scenariusz Jõao César Monteiro
zdjęcia Mário Barroso
montaż Jõao Nicolau, Renata Sancho
obsada Jõao César Monteiro, Rita Pereira Marques, Joaquina Chicau, Manuela de Freitas, Ligia Soares
producent Paulo Branco
produkcja Madragoa Filmes, Gemini Films, Radiotelevisão Portugesa
właściciel praw NOS Audiovisuais
język portugalski, ukraiński, hiszpański, łacina, grecki