Zakochany bez pamięci

To jeden z najpiękniejszych filmów o miłości. Kariera jego scenarzysty, Charliego Kaufmana, jest przykładem rzadkiej sytuacji, kiedy przedstawicielem kina autorskiego jest autor scenariusza. Wszystkie dotychczasowe filmy według scenariuszy Kaufmana, choć realizowane przez różnych twórców, łączy temat i wspólne motywy: precyzyjnie przemyślane połączenie fantazji z rzeczywistością, grupa sfrustrowanych protagonistów, wejście w głowę postaci i surrealistyczne rozwiązania fabularne. Ale przede wszystkim jest w nich serce – wszystkie mówią o miłości albo zagubieniu.

Zakochany bez pamięci sączy ten przejmujący ton od pierwszych scen. W historii człowieka, który podejmuje próbę wymazania z pamięci swojej byłej ukochanej, Kaufman odkrywa, że stracić wspomnienie niegdysiejszej miłości, choćby nieudanej, to jak stracić część siebie, stracić nadzieję na ciąg dalszy. Kiedy bohater zda sobie z tego sprawę, zobaczymy ciąg najbardziej oryginalnych scen filmowych ostatnich lat.

Sukces reżysera polega tu na tym, że niesłychanie meandryczna historia wywołuje proste emocje. Owa fantastyczno-naukowa opowieść traktuje gadżet SF jak kawałek scenografii, nie poświęcając mu niemal ani chwili uwagi. Sednem jest myśl, że miłość pozostaje czymś nieuchwytnym, poza zasięgiem nauki, czymś, czego nie da się wywabić z głowy. W Kaufmanowskim świecie ludzi samotnych ta myśl daje filmowi niespodziewaną nutę nadziei, kapitalnie podkreśloną przez melancholijny kawałek Becka rozbrzmiewający w trakcie napisów końcowych.

Michał Chaciński