Paranoid Park

Paranoid Park to pierwszorzędny przykład nowego języka, jaki dla swoich filmów znalazł w ostatniej dekadzie Gus Van Sant. Jednocześnie to najbardziej przystępny z jego nowych projektów. Śledzimy zdarzenia z życia młodego chłopaka, który – jak dowiadujemy się na początku – ma coś wspólnego ze śmiercią człowieka.

Ostatnie filmy Van Santa nie sprawiają wrażenia inscenizowanych, zgodnie zresztą z jednym z kluczowych trendów w kinie tej dekady. Kamera łapie postaci jakby przypadkiem, prowokując u widza wrażenie, że niedbała realizacja wynika z potrzeby chwili, że „tak właśnie się działo”. Iluzję pomaga wywołać ekipa nieznanych naturszczyków, do których reżyser dotarł przez portal MySpace. Ale Van Sant ucieka też od „nowego realizmu”, który obserwujemy choćby w filmach braci Dardenne. Jego ingerencja widoczna jest na poziomie prekognicyjnego montażu, niepozostawiającego wątpliwości, że oglądamy precyzyjnie zbudowaną, subiektywną wizję.

Każdy z filmów Van Santa w tej dekadzie zmusza do dyskusji i zadania po seansie pytania: o co chodzi? Odpowiedź nigdy nie jest prosta, ale nie jest też niemożliwa. Jedna z interpretacji Paranoid Park może być taka: reżyser krytykuje tu bierność, zmusza do zajęcia stanowiska i sugeruje, że pasywność jest szkodliwa. W świecie, w którym coraz częściej chce się nam odciąć od głupich zachowań polityków, wyłączyć na zawsze telewizor i zamknąć na głucho we własnym świecie, Van Sant ostrzega, że nie tędy droga.

Michał Chaciński