Memento
Zwyczajny facet nie może się pogodzić ze śmiercią żony. Było włamanie do jego domu, on dostał w głowę, ona została uduszona. Postanawia się zemścić i rozpoczyna prywatne śledztwo. Jest tylko jeden problem: cierpi na utratę pamięci krótkotrwałej i co chwilę wszystko zapomina.
Memento to jedna z najbardziej błyskotliwych narracji w historii amerykańskiej kinematografii. Widzowie po pięć razy chodzili do kina (by złożyć łamigłówkę Nolana), studenci reżyserii przemontowywali film (by rozgryźć układ scen), filmoznawcy pisali eseje (by zbadać odbiór dzieła w perspektywie kognitywnej). Czas biegnie tu w wielu kierunkach naraz, kadry barwne mieszają się z sepiowymi, pierwsze ujęcie, niczym soczewka, skupia w sobie sens całości, a widz wrzucony jest na głęboką wodę, w sam środek akcji. Jednak Memento to nie tylko sztuka dla sztuki, ale przede wszystkim próba odzwierciedlenia percepcji głównego bohatera, który pod koniec, w znamiennej scenie, spekuluje: Muszę zachować wiarę w to, że to, co robię, ma znaczenie. Nawet jeśli tego nie pamiętam. Muszę wierzyć, że gdy zamknę oczy, świat nadal tam jest. Czy na pewno jest tam nadal? Tak!
Obraz Nolana to przypadek bez precedensu - solipsyzm George'a Berkeleya w formule kina noir, materiał zarówno do miłego oglądania, jak i do intelektualnej analizy.
Jan Topolski
Urodził się w Londynie w 1970 r. W wieku siedmiu lat dostał od ojca kamerę 8 mm, a na studiach (literatura angielska) zamienił sprzęt na szesnastkę. Jego autorski debiut Following, w którym opowiadał o zdradzie w formule kina noir, wywołał spory rozgłos, jednak to Memento zapewniło mu status twórcy kultowego. Z czasem coraz bardziej zbliżył się do Hollywood - w 2001 r. nakręcił Bezsenność (Insomnia) z Alem Pacino i Robinem Williamsem, a następnie dwa wysokobudżetowe prequele Batmana. W międzyczasie powrócił do ulubionych tematów - iluzji, percepcji, relatywizmu, walki dobra i zła - w Prestiżu (The Prestige). W warstwie formalnej jego filmy wyróżniają się achronologią, wykorzystaniem złudzeń percepcyjnych oraz archaizującą stylizacją.
Filmografia:
1997 Doodlebug (kr.m / short)
1998 Following
1998 Memento
2001 Bezsenność / Insomnia
2005 Batman: początek / Batman Begins
2006 Prestiż / The Prestige
2008 Mroczny rycerz / The Dark Knight