Zimne dni
Odważny rozrachunek z faszystowskim epizodem w najnowszej historii Węgier. Tuż po zakończeniu II wojny światowej czterech mężczyzn oczekuje w celi na wyrok trybunału ludowego. Więźniowie zostali oskarżeni o dokonanie czystek etnicznych na Serbach, w styczniu 1942 r., w zajętej przez Węgrów Wojwodinie. Każdy z bohaterów - kapitan węgierskiej armii, naczelnik dworca kolejowego, młody podoficer i żołnierz zatrudniony do topienia trupów w Dunaju - był jedynie wykonawcą rozkazów. Ale zarazem każdy z nich stał się kozłem ofiarnym, zmuszonym do osłaniania anonimowych zleceniodawców. Konieczność wzięcia na siebie odpowiedzialności za zbrodnię i poruszające zeznania świadków naznaczają skazańców poczuciem osobistej klęski moralnej.
András Kovács i autor pierwowzoru literackiego, Tibor Cseres, z dokumentalnym rygoryzmem i w głębokim skupieniu opowiedzieli o jednej z wielu tragedii II wojny światowej, nie bojąc się uznać za jej sprawców także swych rodaków. Surowe w formie i ascetyczne plastycznie Zimne dni należą do najwybitniejszych dokonań kina węgierskiego. Ukazują tragizm człowieka uwikłanego w historię i sprowadzonego do roli bezradnej ofiary niezależnych od niego sił - bez względu na to, czy w danej chwili należy on do mordowanych cywilów, czy wysyłanych na rzeź katów.
Rafał Syska
András Kovács
Urodzony w 1925 r. w Siedmiogrodzie węgierski reżyser i scenarzysta. Ukończył Wyższą Szkołę Teatralną i Filmową w Budapeszcie. Po realizacji kilku filmów krótkometrażowych międzynarodowe uznanie zdobył wnikliwymi, surowymi w formie i głębokimi intelektualnie rozrachunkami z najnowszą historią Węgier. W swych filmach sięgał często do nieodległej przeszłości - jak np. w Zimnych dniach (1966, nagrodzone na festiwalu w Karlowych Warach). Nierzadko też opowiadał o współczesnych problemach etyczno-moralnych, m.in. w filmowej analizie bierności i konformizmu - Ścianach (1968). Zafascynowany filozofią György'a Lukácsa, poświęcił mu filmowy esej Találkozás Lukács Györggyel (1972). Pod koniec lat 70. stworzył wstrząsający opis stalinowskiej kolektywizacji wsi w Gospodarzu stadniny (1978) - uznawanym za najwybitniejsze osiągnięcie w historii węgierskiej kinematografii.
Wybrana filmografia:
1966 Zimne dni / Hideg napok / Cold Days
1968 Ściany / Falak / The Lost Generation
1971 Sztafeta / Staféta / Relay Race
1976 Labirynt / Labirintus / Labyrinth
1978 Gospodarz stadniny / A ménesgazda / The Stud Farm
1985 Czerwona hrabina / A vörös grófnö / The Red Countess