Dwadzieścia godzin
Jeden z pierwszych węgierskich filmów rozliczających się z komunistycznym totalitaryzmem lat 40. i 50. Młody dziennikarz postanawia poznać przyczyny dokonanego przed ośmiu laty morderstwa, którego ofiarą stał się pracownik jednego z gospodarstw rolnych. W tym celu przyjeżdża na miejsce zbrodni i w ciągu tytułowych 20 godzin przepytuje pozostałych przy życiu świadków dramatu: byłego hrabiego, aktywistę komunistycznego, dyrektora spółdzielni rolniczej oraz rodziców zamordowanego i zabójcy. Z rozmów i zainscenizowanych przez reżysera retrospekcji wyłania się świat politycznych i światopoglądowych konfliktów, które doprowadziły grupkę przyjaciół do bratobójczych walk. Ich przyczyną stał się najpierw proces kolektywizacji wsi, a potem stalinowskie represje, donosicielstwo i rewolucja 1956 r.
Zoltán Fábri na przykładzie jednej z wiosek, korzystając z formuły narracyjnej Obywatela Kane'a Orsona Wellesa, opowiedział o losach swojej ojczyzny, rezygnując przy tym z jawnego dydaktyzmu czy oceniania poszczególnych uczestników dramatu. Zamiast tego przedstawił metody działania państwa totalitarnego, które donosicielstwem, podsycaniem nienawiści i rewanżyzmu, a także promowaniem konformistów i karierowiczów uzyskiwało kontrolę nad narodem.
Rafał Syska
Zoltán Fábri
Urodzony w 1917 r. w Budapeszcie, zmarł w 1994 r.. Węgierski reżyser, absolwent Akademii Sztuk Pięknych i wydziału aktorskiego Wyższej Szkoły Dramatycznej w Budapeszcie. Karierę filmowca zaczynał jeszcze w latach 40., realizując kilka socrealistycznych filmów. Zdołał jednak wykroczyć poza ideologiczną formułę, osiągając międzynarodowe uznanie melodramatem Karuzela miłości (1955) i tragikomiczną Akcją profesora Hannibala (1956, nagrodzoną na festiwalu w Karlowych Warach). Rozkwit talentu Fábriego nastąpił jednak w latach 60., gdy w klimacie cenzorskiej swobody powstały jego najwybitniejsze dzieła. Wśród nich wyróżniły się: rozrachunkowe Dwadzieścia godzin (1964, Grand Prix w Moskwie), dramat społeczno-polityczny Martwy sezon (1966, nagrodzony na festiwalu w Wenecji), popularna adaptacja powieści Ferenca Molnára Chłopcy z Placu Broni (1968) oraz film wojenny Niedokończone zadanie (1974, nagrodzony na festiwalu w Berlinie).
Wybrana filmografia:
1956 Akcja profesora Hannibala / Hannibál tanár úr / Professor Hannibal
1965 Dwadzieścia godzin / Húsz óra / Twenty Hours
1966 Martwy sezon / Utószezon / Late Season
1969 Chłopcy z Placu Broni / A pál-utcai fiúk / The Boys from Paul Street
1969 Rodzina Toth / Isten hozta örnagy úr / The Toth Family
1975 Niedokończone zadanie / 141 perc a befejezetlen mondatból / 141 Minutes from the Unfinished Sentence
1976 Piąta pieczęć / Az ötödik pecsét / The Fifth Seal
1978 Węgrzy / Magyarok / Hungarians
1981 Requiem