English

Sól ziemi czarnej

Kazimierz Kutz
The Salt of the Black Earth
Polska 1970 / 99’
Pies Baskerville’ów Szatańskie tango

Ten lud nie miał swojej szlachty i nie miał swojego mieszczaństwa, miał tylko swoich buntowników i swoich żołnierzy, i miał swoich przywódców. Szedł ku Polsce, prostując plecy przygniecione trudem nadmiernym dla obcych. Tymi słowami rozpoczyna się filmowa gawęda Kazimierza Kutza, będąca hołdem złożonym dawnym mieszkańcom Śląska. Sól ziemi czarnej – której pierwotny zamysł, jak głosi anegdota, objawił się reżyserowi we śnie – rozgrywa się w 1920 roku i opowiada o drugim powstaniu śląskim. Głównym bohaterem jest tutaj młody Gabriel Basista, który razem z pobratymcami staje do walki o wspólną sprawę. Jego bitewne perypetie układają się w ciąg luźno połączonych, równocześnie widowiskowych i poetyckich epizodów. Film Kutza to kino nie tyle historyczne, ile mitologiczne, ekranowa wizja jest jawnie wyidealizowana. Barwne, ekscentryczne dzieło stanowi pierwszą część śląskiej trylogii, w skład której wchodzą też Perła w koronie i Paciorki jednego różańca.

Piotr Mirski

Kazimierz Kutz

(1929-2018) Ukończył PWSFTviT w Łodzi. Debiutował filmem Krzyż Walecznych (1958), który był głosem polemicznym w ogólnonarodowej dyskusji o doświadczeniach wojennych. Reżyser zyskał wówczas miano doskonałego realisty, który potrafi pokazać złożoną psychikę człowieka. Swoje pierwsze filmy Kutz tworzył w opozycji do szkoły polskiej. Jego obrazy skupiały się na obserwacji zwyczajnego życia dalekiego od wielkich idei i romantycznej martyrologii. Dużą popularność przyniosła reżyserowi tzw. trylogia śląska: Sól ziemi czarnejPerła w koronie i  Paciorki jednego różańca. Kazimierz Kutz był również reżyserem teatralnym i telewizyjnym.

Wybrana filmografia

1958 Krzyż Walecznych / Cross of Valor

1960 Nikt nie woła / Nobody's Calling

1961 Ludzie z pociągu / Night Train

1969 Sól ziemi czarnej / Salt of the Black Earth

1971 Perła w koronie / Pearl in the Crown

1979 Paciorki jednego różańca / The Beads of One Rosary

1994 Śmierć jak kromka chleba / Death as a Slice of Bread

1995 Pułkownik Kwiatkowski / Colonel Kwiatkowski

Twórcy

reżyseria Kazimierz Kutz
scenariusz Kazimierz Kutz
zdjęcia Wiesław Zdort
montaż Irena Choryńska
muzyka Wojciech Kilar
obsada Olgierd Łukaszewicz, Jan Englert, Jerzy Bińczycki, Daniel Olbrychski
produkcja Film Polski, Zespól Filmowy Wektor
właściciel praw Studio Filmowe Kadr
język polski