English

Gwałt

Anja Breien
Rape / Voldtekt
Norwegia 1971 / 96’

Stylizowana na dokument, pierwsza pełnometrażowa fabuła Anji Breien, będąca pełną zaangażowania krytyką wymiaru sprawiedliwości w Norwegii. Bohaterem jest tu młody robotnik drogowy, Anders Bakken, który pechowo znalazł się w pobliżu miejsca, gdzie popełniono przestępstwo. Na podstawie poszlak Anders zostaje oskarżony o gwałt. Breien, pomijając zupełnie dramat zgwałconych kobiet, przyjmuje w filmie perspektywę mężczyzny, który staje się w tej modelowej opowieści ofiarą. Reżyserka krok po kroku relacjonuje okoliczności związane ze sprawą oraz urzędowe działania mające dowieść jedynej prawdy. Bezbronny, zagubiony Bakken wpada w tryby machiny karnej, a splot przypadków sprawia, że może być uznany zarówno za gwałciciela, jak i za zwykłego przechodnia – wszystko zależy od interpretacji faktów.

Na marginesie akcji reżyserka tworzy intymny portret swojego bohatera. Podchodzi z kamerą tak blisko, że niemal czujemy na sobie jego przyspieszony oddech, widzimy jego przerażenie jak przez lupę. Bakken, szukając ratunku, odtwarza w pamięci każdy najdrobniejszy szczegół tamtych feralnych dni. Bezskutecznie próbuje ze skrawków wspomnień zbudować obraz swojej niewinności.

Anja Breien

Jedna z najważniejszych przedstawicielek kinematografii norweskiej. Urodziła się w 1940 roku w Oslo, skończyła studia filmowe w paryskim IDHEC. Obok Vibeke Lokkeberg i Laili Mikkelsen współtworzyła feministyczne oblicze Nowej Fali norweskiego kina. Swój pierwszy długi metraż - Gwałt- nakręciła w 1971 roku. Zasłynęła m.in. pokazywanym na festiwalu w Wenecji Polowaniem na czarownice (1981) oraz trylogią: Żony (1975), Żony dziesięć lat później (1985), Żony III (1996), napisaną wspólnie z odtwarzającymi główne role aktorkami jako kobieca odpowiedź na Mężów Johna Cassavetesa. Autorskie kino Anji Breien, często porównywane z twórczością belgijskiej reżyserki Chantal Akerman, czy nowofalowej Francuzki Agnès Vardy, przez swój osobisty charakter wykracza poza kanon modernistycznej awangardy.

Wybrana filmografia

1967 Dorastanie / Vokse opp / Growing Up

1967 Jostedalsrypa (short)

1969 17 maja – film o rytuałach / 17. Mai – En film om ritualer / 17. May – A Film about Rituals (doc., short)

1970 Dni z tysiąca lat / Dager fra 1000 år / Days From A Thousand Years (short)

1971 Gwałt / Voldtekt / Rape

1971 Twarze / Ansikter / Faces (short)

1972 Więzienne mury / Murer rundt fengslet / Walls round the Prison (doc., short)

1973 Bezdomni / Herbergistene / Homeless (doc., short)

1974 Witaj, mój bracie! / Mine søsken, goddag / Hello, My Sibling

1975 Starsi / Gamle / Old (doc., short)

1975 Żony / Hustruer / Wives

1977 Godziny miłości / Den allvarsamma leken / Games of Love and Loneliness

1979 Spadek / Arven / Heritage

1981 Polowanie na czarownice / Forfølgelsen / The Witch Hunt

1984 Papierowy ptak / Papirfuglen / Paper Bird

1985 Żony dziesięć lat później / Hustruer – ti år etter / Wives – Ten Years Later

1989 Góra / Fjellet / Mountain (doc., short)

1990 Złodziej klejnotów / Smykketyven / Twice Upon a Time

1996 Żony III / Hustruer III / Wives III

1997 Solvorn (doc., short)

2001 Zobaczyć łódź kołyszącą się na falach / Å se en båt med seil / To See a Boat in Sail (doc., short)

2005 Bez tytułu / Uten tittel / Untitled (short)

2009 Kontur / Riss / Etching (doc., short)

2009 Jazydzi / Jezidi / Yezidi (doc., short)

Twórcy

reżyseria Anja Breien
scenariusz Anja Breien, Per Blom
zdjęcia Halvor Næss
montaż Christian Hartkopp
dźwięk Gunnar Svensrud
obsada Svein Sturla Hungnes, Anne Marie Ottersen, Liv Thorsen, Per Carlson, Olav Hestenes
producent Harald Ohrvik
produkcja Norsk Film A/S
właściciel praw Norsk Filminstitutt
język norweski
barwa cz.-b.