English

Eroica

Andrzej Munk
Polska 1957 / 78’

Jedno z najważniejszych dzieł polskiej szkoły filmowej. Rozrachunek Munka z mitami wojennej przeszłości – przewrotna rewizja pojęcia bohaterstwa w dwóch odsłonach. Pierwsza, pt. Scherzo alla Polacca, to sowizdrzalska opowieść o warszawskim cwaniaczku wplątanym w powstanie. Dzidziuś Górkiewicz ma piękną żonę flirtującą z węgierskim huzarem i zdrowy dystans do wojennej rzeczywistości. Trochę przypadkiem podejmuje się ryzykownej misji. Wypełnia ją tyleż brawurowo, co groteskowo. Do tego – jak się okazuje – nadaremnie. Finałowa decyzja Dzidziusia nadaje całej tej historii nowy sens.

Druga z nowel, Ostinato lugubre, rozgrywa się w oflagu, już po upadku powstania. Różnorodne typy ludzkie stłoczone w barakach; oficerom doskwiera ciasnota i konieczność znoszenia towarzystwa współwięźniów. Tu nawet patriotyczne cnoty zmieniają się we własną parodię. Więźniów przed szaleństwem i rezygnacją ratuje myśl o poruczniku Zawistowskim, jedynym, który ponoć zdołał uciec z obozu. Większość z nich nie wie, czym okupione jest trwanie tego mitu.

Po premierze zarzucano reżyserowi postawę antybohaterską. Niesłusznie – demitologizując spiżowe bohaterstwo, ukazując irracjonalność decyzji, pytając o sens ofiary, Munk przywracał bohaterom ludzkie oblicze.


Mirella Napolska-Jarocka

nagrody

Mar Del Plata IFF 1959 – FIPRESCI Prize; Warsaw Mermaid – Polish Film Critics’ Award for best Polish feature film of 1958

Andrzej Munk

Reżyser filmowy, operator, wykładowca, jeden z twórców najwybitniejszych dzieł polskiej szkoły filmowej. Urodził się 16 października 1921 roku w Krakowie, zginął tragicznie 20 września 1961 roku w wypadku samochodowym, do którego doszło pod Łowiczem. Studiował w Państwowej Wyższej Szkole Filmowej w Łodzi na dwóch wydziałach – operatorskim i reżyserskim. Podczas studiów zrealizował zdjęcia do wielu filmów swoich kolegów, jako reżyser zadebiutował w szkole filmem dokumentalnym Sztuka młodych (1949). Jeszcze w czasie studiów, w 1950 roku, otrzymał etat w Wytwórni Filmów Dokumentalnych w Warszawie. Był członkiem Zespołu Filmowego „Kadr”. Wspólnym mianownikiem fabuł Andrzeja Munka jest podejmowana kwestia wpływu prądów społecznych i systemów totalitarnych na postawę jednostki. Reżyser nie stronił przy tym od groteski, paradoksu, gorzkiej ironii, co wyróżniało go wśród innych artystów szkoły polskiej. 


Filmografia

1949 Sztuka młodych / The Art of the Young (doc., short)

1950 Zaczęło się w Hiszpanii / It Began in Spain (doc., short)

1951 Kierunek – Nowa Huta! / Destination – Nowa Huta! (doc., short)

1951 Nauka bliżej życia / Science Closer to Life (doc., short)

1952 Bajka / A Fairy Tale (doc., short)

1952 Pamiętniki chłopów / Peasant Diaries (doc., short)

1953 Kolejarskie słowo / A Railwayman’s Word (doc., short)

1954 Gwiazdy muszą płonąć / Stars Must Burn (co-dir., doc., short)

1955 Niedzielny poranek. Scherzo / One Sunday Morning. Scherzo (short)

1958 Spacerek staromiejski / A Walk in the Old City of Warsaw (short)

1955 Błękitny krzyż / The Men of the Blue Cross

1956 Człowiek na torze / Man on the Track

1957 Eroica. Symfonia bohaterska w dwóch częściach / Eroica. Heroic Symphony in Two Parts (part I: Scherzo alla Pollacca, part II: Ostinato lugubre)

1960 Zezowate szczęście / Bad Luck

1963 Pasażerka / Passenger

 

TV

1957(1972) Eroica. Con bravura (TV)

1959 Wieczory generalskie / Generals’ Evenings (TV Theatre)

1960 Pasażerka / Passenger (TV Theatre)

1961 Arlekinada / Harlequinade (TV Theatre)

 

Polska Kronika Filmowa (PKF) / Polish National Newsreel (PNN)

1950 Wiec w Baranowiczach, XI 1950 / Mass meeting in Baranowicze, XI 1950 (doc., short)

1950 Dekoracje, efekty nocne, XI 1950 / Decorations, night effects, XI 1950 (doc., short)

1950 Akademia ku czci Józefa Bema, XII 1950 / A ceremony in memory of Józef Bem, XII 1950 (doc., short)

1951 Wystawa Młodzież w walce o pokój, I 1951 / The exhibition Młodzież w walce o pokój (Youth Fighting for Peace), I 1951 (doc., short)

1951 Fabryka żarówek wykonała roczny plan, I 1951 / The light bulb factory has fulfilled the annual plan, I 1951 (doc., short)

1951 Fabryka penicyliny, PKF 1951, nr 3 / The penicillin factory, PNN 1951, no. 3 (doc., short)

1951 Sztuka Zwycięstwo w Teatrze Nowym, II 1951 / The play Zwycięstwo (Victory) in ‘Nowy’ Theatre, II 1951 (doc., short)

1951 Walka z alkoholizmem, PKF 1951, nr 8 / Fighting with alcoholism, PNN 1951, no. 8 (doc., short)

1951 Dom Dziecka im. św. Gertrudy, PKF 1951, nr 10 / St. Gertrude’s orphanage, PNN 1951, no. 10 (doc., short)

1951 Windziarki na Muranowie (dokrętka do materiału Zbigniewa Raplewskiego), PKF 1951, nr 10 / Lift attendants in Muranów (additional shooting for Zbigniew Raplewski’s material), PNN 1951, no. 10 (doc., short)

1951 Mecz piłki nożnej CWKS – Unia, PKF 1951, nr 14 / Football match CWKS – Unia, PNN 1951, no. 14 (co-dir., doc., short)

1951 Zabawa na Mariensztacie, PKF 1951, nr 23 / Party in Mariensztat, PNN 1951, no. 23 (co-dir., doc., short)

1951 Miejski szpital położniczy w Warszawie, PKF 1951, nr 23 / City Maternity Hospital in Warsaw, PNN 1951, no. 23 (doc., short)

1951 Zespół Aleksandrowa, VII 1951 / The Alexandrov’s Band, VII 1951 (doc., short)

1951 Rumuński Zespół Pieśni i Tańca, PKF 1951, nr 37 / Romanian Song and Dance Group, PNN 1951, no. 37 (doc., short)

1956 Komeda i jego zespół, PKF 1956, nr 36 / Komeda and His Band, PNN 1956, no. 36 (doc., short)

1959 Wydanie (anty)jubileuszowe, PKF 1959, nr 52 AB, wydanie specjalne z okazji jubileuszu 15-lecia PKF / The (Anti)celebratory Version, PNN 1959, no. 52 AB, special edition on the 15th anniversary of PNN (doc., short)

Opracowanie: Mirella Napolska-Jarocka

Artykuły o filmie

Film w internecie

Twórcy

reżyseria Andrzej Munk
scenariusz Jerzy Stefan Stawiński, based on a short stories by Jerzy Stefan Stawiński
zdjęcia Jerzy Wójcik
montaż Jadwiga Zajicek
muzyka Jan Krenz
obsada Scherzo alla Polacca: Edward Dziewoński, Barbara Połomska, Ignacy Machowski, Leon Niemczyk, Kazimierz Opaliński, Zofia Czerwińska, Jerzy Felczyński, Roman Hubczenko, Zygmunt Listkiewicz, Eleonora Lorentz, Bogdan Baer, Stanisław Bareja, Emil Karewicz, Tomasz Lengren, Eugeniusz Szewczyk, Jerzy Turek, Roman Wilhelmi, Tomasz Zaliwski; Ostinato lugubre: Kazimierz Rudzki, Henryk Bąk, Mariusz Dmochowski, Roman Kłosowski, Bogumił Kobiela, Józef Kostecki, Tadeusz Łomnicki, Józef Nowak, Wojciech Siemion, Ignacy Machowski
producent Stanisław Adler
produkcja Zespół Filmowy „Kadr”
właściciel praw Studio Filmowe „Kadr”
język polski
barwa cz.-b.