English

Gloria

John Cassavetes
USA 1980 / 123’

Gloria to niezwykle interesujący film co najmniej z trzech względów. Po raz kolejny Cassavetes sięga tu po formułę obrazów gatunkowych, wykorzystując tym razem konwencję filmu gangsterskiego. Po drugie, po latach wraca do Nowego Jorku i, podobnie jak to było w Cieniach, czyni go jednym ze swoich bohaterów. Po trzecie, Cassavetes „rozbraja” formułę gatunkową, wykorzystując gangsterów do tego, by opowiedzieć o… macierzyństwie.

Na fali popularności filmów retro oraz obrazów z dziecięcymi bohaterami Cassavetes zdecydował się posłuchać prośby Geny Rowlands. Aktorka zwróciła mu uwagę na to, że choć w jego filmach pojawiają się dzieci, a kobiety są matkami, to nigdy nie uczynił tego wątkiem głównym. Autor oczywiście na swój sposób odniósł się do tego spostrzeżenia, tworząc przedziwną historię związku pomiędzy starzejącą się byłą utrzymanką nowojorskiego mafioso a sześcioletnim portorykańskim chłopcem, który nagle został zupełnie sam na świecie. Zewnętrzna warstwa, jaką tworzą gonitwy, strzelaniny i ucieczki, służy w Glorii do tego, by po raz kolejny zadać niezwykle istotne z dzisiejszej perspektywy pytanie: co to znaczy być matką?

W 1999 roku Gloria doczekała się remake’u. Powtórnej realizacji scenariusza podjął się Sidney Lumet, kręcąc film z Sharon Stone w tytułowej roli. Film okazł się kasową porażką. Scena zabójstwa portorykańskiej rodziny i przypadkowego ocalenia dziecka, czyli zawiązanie intrygi w Glorii, została wykorzystana wcześniej przez Luca Bessona w Leonie zawodowcu (1994).

Eżbieta Durys

nagrody

Venice IFF 1980 – Złoty Lew, Boston Society of Film Critics Awards 1981 – najlepsza aktorka

John Cassavetes

John Cassavetes (1929–1989) – urodzony w Nowym Jorku amerykański aktor i autor filmowy greckiego pochodzenia. Obecnie uznaje się go za twórcę kina niezależnego w Stanach Zjednoczonych. Do filmu, jak twierdził, trafił przypadkiem. Karierę rozpoczął jako aktor w latach 50. XX wieku. Grywał postacie zbuntowanych i niezależnych mężczyzn. Aktorstwo szybko przestało mu wystarczać. Pod koniec dekady, przy pomocy oraz wsparciu finansowym ze strony przyjaciół, nakręcił swój pierwszy autorski film Cienie. Wywołał on niezwykłe poruszenie na Wschodnim Wybrzeżu i w Europie. Sukces Cieni spowodował zainteresowanie ze strony Hollywood. Po kilku bolesnych doświadczeniach podczas kręcenia dwóch filmów (Spóźniony blues i Dziecko czeka) oraz z wilczym biletem Cassavetes wrócił z Hollywood do Nowego Jorku. Kilka lat względnej bezczynności, przeprowadzka do Los Angeles oraz powiększenie rodziny (wraz z aktorką Geną Rowlands tworzyli niezwykły związek; Gena była gwiazdą wielu jego filmów) poprzedziły dojrzały okres jego twórczości. Do Hollywood wracał, by grać, zdobywając w ten sposób fundusze na swoje niezależne filmy. Łącznie nakręcił ich dziewięć. Prócz Cieni są to kolejno: Twarze, Mężowie, Minnie i Moskowitz, Kobieta pod presją, Zabójstwo chińskiego bukmachera, Premiera, Gloria, Strumienie miłości. Zmarł w 1989 roku po wielu latach zmagań z marskością wątroby.

Filmy Cassavetesa od początku budziły kontrowersje. Podczas gdy w Stanach traktowano je z rezerwą, w Europie odnosiły sukcesy i zbierały nagrody. Chcąc je jak najogólniej scharakteryzować, można by przywołać określenie Krzysztofa Mętraka. Pisząc o dziełach amerykańskiego twórcy, powiedział, że jest to miazga Cassavetesa. Można to rozumieć na wiele sposobów. Cassavetes odrzucał wszystkie konwencje dotyczące sposobu przedstawiania i poruszanych tematów, serwując widzowi miazgę. Reżyser nie sugerował prostych rozwiązań. Mimo że poruszał bardzo bolesne kwestie często w bardzo bolesny sposób, nie podsuwał na koniec rozwiązania, ale właśnie miazgę. Wreszcie widz, który zdecyduje się wejść w świat Cassavetesa, po obejrzeniu jego filmów będzie się czuł, jakby zrobiono z niego miazgę.

Filmografia

1959 Cienie / Shadows

1961 Spóźniony blues / Too Late Blues

1963 Dziecko czeka / A Child Is Waiting

1968 Twarze / Faces

1970 Mężowie / Husbands

1971 Minnie i Moskowitz / Minnie and Moskowitz

1974 Kobieta pod presją / A Woman Under the Influence

1976 Zabójstwo chińskiego bukmachera / The Killing of a Chinese Bookie

1977 Premiera / Opening Night

1980 Gloria

1984 Strumienie miłości / Love Streams

1986 Wielki kłopot / Big Trouble

Filmy telewizyjne / TV films

Johnny Staccato, odcinki / TV episodes: Murder for Credit (1959), Evil (1959), A Piece of Paradise (1959), Night of Jeopardy (1960), Solomon (1960)

The Lloyd Bridges Show, odcinki / TV episodes: A Pair of Boots (1962), My Daddy Can Beat Your Daddy (1963)

Bob Hope Presents Chrystler Theatre, odcinek / TV episode: In Pursuit of Excellence (1966)

Columbo, odcinek / TV episode: Etiuda w czerni / Étude in Black (1972)


Twórcy

reżyseria John Cassavetes
scenariusz John Cassavetes
zdjęcia Fred Schuler
montaż George C. Villaseñor
muzyka Bill Conti
obsada Gena Rowlands, John Adames, Julie Carmen, Buck Henry
producent Sam Shaw, Stephen Kesten
produkcja Columbia Pictures Corporation
właściciel praw Park Circus (London)
źródło kopii EYE Film Instituut Nederland
język angielska