Osadzona w duchu Faulknerowskiej literatury Wspaniałość Ambersonów jest potwierdzeniem filmowego geniuszu Orsona Wellesa, który jako 26-letni debiutant zrewolucjonizował kino za sprawą swojego Obywatela Kane'a. Zastosowane w jego drugim filmie rozwiązania formalne były w momencie powstania filmu czymś całkowicie unikalnym. Twórca z niesłychaną swobodą konstruuje długie ujęcia, wewnątrz których prowadzi kilka równoległych akcji, ograniczając w ten sposób cięcia montażowe.
Pomimo nowatorstwa środków Wspaniałość Ambersonów zapisała się w historii kina jako dzieło niedokończone, pod którym nie podpisywał się sam jego autor. Ostateczna wersja filmu została bowiem pod nieobecność Wellesa zmieniona przez producentów, którzy skrócili obraz o kilkadziesiąt minut, poddali obróbce montażowej i wprowadzili inne zakończenie. Te zmiany nie przeszkadzają jednak dostrzec we Wspaniałości Ambersonów ogromnego potencjału twórczego legendarnego reżysera.
Patryk Tomiczek
Wspaniałość Ambersonów należy do tych klasycznych przypadków, kiedy drugoplanowa literatura posłużyła do stworzenia oryginalnego dzieła ekranowego.
A. Garbicz, J. Klinowski, Kino, wehikuł magiczny
Orson Welles (ur. 1915 r.) przed realizacją swojego pierwszego filmu dał się poznać jako znakomity autor audycji radiowych. Jego słuchowisko Wojna światów będące fikcyjną relacją z inwazji Marsjan na Ziemię wywołało paniczne reakcje wśród Amerykanów, którzy uwierzyli w realność zagrożenia. Jego debiutem filmowym był Obywatel Kane, który uchodzi za jedne z najwybitniejszych dzieł filmowych wszechczasów. Inne filmy Wellesa to m.in. Dama z Szanghaju, Intruz, Dotyk zła, Makbet. W 1966 roku twórca otrzymał na festiwalu w Cannes nagrodę za wkład w rozwój kinematografii światowej, a w cztery lata później Oscara za całokształt twórczości. Zmarł 10 października 1985 roku.
Wybrana filmografia:
1941 Obywatel Kane / Citizen Kane
1942 Wspaniałość Ambersonów / The Magnificent Ambersons
1946 Intruz / The Stranger
1947 Dama z Szanghaju / The Lady from Shanghai
1948 Makbet / Macbeth
1958 Dotyk zła / Touch of Evil
1962 Proces / The Trail