Człowiek, który kłamie

Gdyby nie fakt, że Panny z Wilka są adaptacją prozy Jarosława Iwaszkiewicza, można by uznać, że Andrzej Wajda inspirował się przede wszystkim filmem Człowiek, który kłamie Alaina Robbe-Grilleta. Do prowincjonalnego miasteczka gdzieś w Europie Wschodniej trafia w czasie okupacji lub tuż po wojnie człowiek (za tę rolę Jean-Louis Trintignant otrzymał w Berlinie Srebrnego Niedźwiedzia) podający się raz za bohatera ruchu oporu, raz za zdrajcę. Żonglując tożsamościami i przedstawiając sprzeczne opowieści o swojej przeszłości, wprowadza napięcie w pozornie spokojny, ale przesycony erotyką mikrokosmos starego pałacu, w którym żyją trzy młode kobiety. Mężczyzna próbuje je sobie na różne sposoby podporządkować – uwodząc, osaczając, grożąc i manipulując – ale jego motywacje pozostają niejasne. Być może w ten sposób odreagowuje wojenną traumę, a może rozładowuje sadystyczne pożądanie i zaspokaja pragnienie władzy. Wspomnienia i fantazje, które destabilizują narrację i czynią z Człowieka... perfekcyjnie zmontowane studium psychicznej dezintegracji, znajdują też potwierdzenie w obrazie filmowym rozbijanym nieustannie przez grę luster oraz przedstawienia malarskie i fotograficzne.