Czytając “Księgę blokady”
W małym studiu radiowym mieszkańcy Sankt Petersburga czytają fragmenty Księgi blokady zawierającej relacje z oblężonego Leningradu podczas II wojny światowej. Historie najczęściej dotyczą zimy 1942, najcięższej z trwającego cztery lata oblężenia. Codziennie z głodu, wycieńczenia i ran umierało wtedy ponad 3 tys. ludzi. Nie ma tu legendy o bohaterskim mieście. Nie ma tezy ani wniosków. Jest wielogłosowa, poruszająca opowieść pozbawiona patosu i lamentu. Czytają aktorzy, uczniowie, studenci, wojskowi, sprzedawczynie, emeryci, muzycy, dziennikarze. Czytają o głodzie, śmierci, bezsilności, zobojętnieniu, próbach zachowania człowieczeństwa. Jednym drży głos, drudzy beznamiętnie dukają, niektórzy płaczą, a jeszcze inni deklamują opowieść o przyrządzaniu posiłków z rzemieni, ziemi i kleju niczym Szekspirowskie frazy na przedstawieniu dyplomowym.
Sokurow uważnie obserwuje czytających, niekiedy widzimy archiwalne zdjęcia ilustrujące daną historię, ale z rzadka, ważni są ludzie skonfrontowani z przeszłością swojego miasta. Ważne jest ich świadectwo. To swoiste Dziady, oddanie głosu zmarłym. Po co? Jak mówi reżyser: Historia ciągle powraca. Przeszłość, jak po spirali, krąży wokół nas – raz bliżej, raz dalej. Zawsze jest jednak z nami.
Paulina Sieniuć
Alexandr Sokurov
Urodził się w 1951 roku, w ZSRR. Studiował historię na Uniwersytecie Gorkiego. Ukończył Wszechrosyjski Państwowy Instytut Kinematografii. Szkolił się także w eksperymentalnym Studiu Debiut. Początkowo pracował dla telewizji, gdzie przeszedł drogę od asystenta technicznego do producenta. Dzięki protekcji Andrieja Tarkowskiego rozpoczął pracę w Studiu Lenfilm, realizując tam filmy dokumentalne. Pierwsze jego obrazy, m.in. debiutancki Samotny głos człowieka czy Elegia, były konfiskowane przez cenzurę ze względu na antyradziecką wymowę. Założył wytwórnię, która wspiera niezależną twórczość filmową. Laureat wielu nagród.
Tworzy kino nowatorskie, niestroniące od eksperymentów formalnych, kino subiektywne, wymagające od widza zaangażowania i głęboko zakorzenione w rosyjskiej kulturze i historii.
Wybrana filmografia
1988 Dni zatmeniya / The Days of Eclipse
1996 Mat’ i syn / Mother and Son
2000 Telets / Taurus
2002 Russkiy kovcheg / Russian Ark
2005 Solntse / The Sun
2007 Alexandra