Ostatni niesprawiedliwy
88-letni reżyser Claude Lanzmann powraca do swojego cyklu dokumentów o zagładzie Żydów, którego fundamentem stał się Shoah (1985) – monumentalne, prawie dziesięciogodzinne dzieło przedstawiające wywiady ze świadkami Holokaustu. Ostatni niesprawiedliwy to zapis rozmów przeprowadzonych w 1975 roku z Benjaminem Murmelsteinem – rabinem Wiednia, który po anszlusie Austrii został zmuszony do współpracy z Adolfem Eichmannem, głównym koordynatorem „ostatecznego rozwiązania kwestii żydowskiej”. Murmelstein ocalił od śmierci ponad sto tysięcy Żydów, ale jak wszyscy, którzy pracowali dla Eichmanna, po wojnie został oskarżony o zdradę. Jednak tacy ludzie jak Murmelstein nie szli na współpracę z własnej woli – mówił reżyser w wywiadzie dla francuskiego Libération. – Chciałem pokazać, że tak zwani kolaboranci żydowscy nie byli żadnymi kolaborantami. Nie chcieli zabijać Żydów, nie podzielali ideologii nazistowskiej. Byli zmuszeni do tego, co robili. A kto był prawdziwym mordercą, wiemy.
Adam Horowski
Claude Lanzmann
Urodził się w 1925 roku w Paryżu w rodzinie żydowskiej, która wyemigrowała do Francji z Europy Wschodniej. Podczas drugiej wojny światowej aktywnie działał we francuskim ruchu oporu. Zrealizował kilka filmów o tematyce żydowskiej, z których największy rozgłos przyniósł mu Shoah z 1985 roku – prawie dziesięciogodzinny dokument przedstawiający wywiady ze świadkami Holokaustu, uznawany za najważniejsze dzieło o tej tematyce. Obecnie jest wykładowcą w Wyższej Szkole Europejskiej w Saas-Fee w Szwajcarii.
Wybrana filmografia
1972 Dlaczego Izrael? / Pourquoi Israel / Israel, Why (doc.)
1985 Shoah (doc.)
1994 Tsahal (doc.)
2001 Sobibór / Sobibór, 14 octobre 1943, 16 heures / Sobibor (doc.)
2010 Le Rapport Karski (doc.)