Wojciech Delikta: Mit ozyriacki

Podwaliną River of Fundament Matthew Barneya stała się treść staroegipskiego mitu, którego głównymi bohaterami są Ozyrys, Izyda, Set i Horus. To opowieść o wielkiej miłości i zajadłej, niepohamowanej nienawiści; o śmierci i odrodzonym życiu.

W czasach zwanych Złotą Erą lub Królestwem Początku, w Egipcie rządy sprawowali bogowie. Powszechny wtedy pokój, dobrobyt i ład zawdzięczano Ozyrysowi - synowi Geba i Nut, bóstw ziemi i niebios. Jego młodszy brat to Set, mąż Neftydy, niepokorny pan burz i chaosu; zaś siostra i małżonka zarazem - Izyda - uosabiała matczyną troskę. Królewska para zapewniła mieszkańcom Doliny Nilu dobre życie. Nauczyła ich uprawy roli, sztuk medycznych, a także obdarowała poezją. Wdzięczności ludu i monarszych zaszczytów pozazdrościł Ozyrysowi Set. Pragnąc zdetronizować brata, uknuł niecną intrygę. Wydał wystawną ucztę ku czci króla państwa egipskiego, na której zaprezentował zebranym gościom bogato zdobioną szkatułę. Obiecał ofiarować ją temu, kto zmieści się w jej wnętrzu. Próbę podjęło wielu, lecz udało się to tylko Ozyrysowi, który schwytany w pułapkę, nie zdołał się już z niej oswobodzić. Zabitą gwoździami skrzynię-sarkofag spuszczono w dół Nilu, a zrozpaczona Izyda ukryła się w jego delcie. Poprzysięgła, iż nie spocznie, póki nie odnajdzie ciała małżonka.

Set objął tron Egiptu, a jego despotyczne rządy sprowadziły na kraj klęskę nieurodzaju i plagę barbarzyństwa.

Prąd rzeki poniósł szkatułę aż do Morza Śródziemnego, którego wody wyrzuciły ją na nadbrzeża miasta Byblos, nieopodal wiekowego cedru. Pudło wrosło w stare drzewo, które stanowiło część filaru królewskiego pałacu. Niestrudzona w poszukiwaniach Izyda tam właśnie odnalazła ciało Ozyrysa. Chcąc godnie pogrzebać ukochanego, wróciła z jego szczątkami do Egiptu. Set, wietrząc w pochówku intrygę i zagrożenie dla siebie, zakradł się do grobowca i pociął zwłoki Ozyrysa na czternaście części (uniemożliwiając mu tym powrót do żywych), po czym rozrzucił poćwiartowane członki we wszystkie strony świata. Haniebny czyn Seta sprawił, iż pozostali bogowie odmówili mu posłuszeństwa i odwrócili się od niego. Pogrążona w boleści Izyda podjęła próbę zebrania resztek ciała Ozyrysa. Wraz z innymi bóstwami (Totem, Neftydą i Anubisem) udało jej się odnaleźć wszystkie części, z wyjątkiem jednej - fallusa, który wpadł do Nilu i został połknięty przez ryby. Umyśliła więc zszyć szczątki męża, by powrócił do żywych i znów zasiadł na królewskim tronie. Długo trwało, ale wreszcie powstał z martwych, jednak jako ten, który poznał smak śmierci, nie mógł już rządzić ziemskim światem (królował odtąd w zaświatach). Wtedy to bogini postanowiła dać Egiptowi nowego władcę. Za sprawą magii, Ozyrys zapłodnił małżonkę, a ta urodziła wkrótce syna-dziedzica - Horusa.

Mijały lata. Horus, bóg o sokolej głowie, osiągnąwszy pełnoletniość, był już gotów pomścić śmierć swojego ojca i nałożyć egipską koronę. Wyzwał więc Seta na pojedynek. Walka trwała długo, niemal w nieskończoność. Śmiertelni wrogowie odznaczali się bowiem niezwykłą siłą, zręcznością i sprytem. Nieustająca, brutalna i krwawa batalia zbliżyła się do rozstrzygnięcia, gdy Horus pozbawił Seta genitaliów, ten zaś odwzajemnił się, wyłupiając rywalowi oko. Tymczasem nawet to nie zakończyło zaciekłego sporu. Wojowali dalej. Ostatecznie, wycieńczony bóg chaosu skapitulował, przekazał władzę potomkowi Ozyrysa i upokorzony, zniknął w bezkresach pustyni. Horus przywrócił w Egipcie dostatek i porządek. Miał ze swoją małżonką Hathor liczne potomstwo, które dało początek boskiemu i długowiecznemu rodowi faraonów.

Wojciech Delikta