Pokazy specjalne: "Shirley - Visions of Reality" Gustava Deutscha

Jednym z wydarzeń zbliżającej się 13. edycji Międzynarodowego Festiwalu Filmowego T-Mobile Nowe Horyzonty we Wrocławiu będzie polska premiera filmu Gustava Deutscha Shirley - Visions of Reality (Austria 2013, 93’) w ramach festiwalowych pokazów specjalnych.

Gustav Deutsch - austriacki reżyser specjalizujący się w found footage, artysta wideo, architekt, muzyk, fotograf, autor FILM TO. dziewczyna i pistolet (9. NH) - tym razem materiałem źródłowym uczynił malarstwo Edwarda Hoppera. Biorąc sobie za cel dialog malarstwa z kinem, w statycznych ujęciach ożywił 13 obrazów amerykańskiego realisty, by opowiedzieć o fikcyjnej postaci, „namalować” portret kobiety, której myśli i emocje prowadzą widzów przez XX-wieczną historię Ameryki, od lat 30. do 60. Będąc pod wpływem amerykańskiej trylogii Johna Dos Pasosa: The 42nd Parallel (1930), Nineteen Nineteen (1932) i The Big Money (1936), Deutsch pisał scenariusz filmu z przekonaniem, że nic tak nie odda sytuacji kraju, jak losy wyjętych z tłumu indywidualności. W ich życiu – jak w kropli wody – odbija się wielka polityka, obyczajowość, przemiany społeczne, rewolucje świadomości. Austriacki reżyser doświadczenie Ameryki zamyka w monologach wewnętrznych Shirley. Wydarzenia, nazwiska, mity wpisane w zbiorową pamięć przywołują określone obrazy i nastroje. W ścieżce dźwiękowej pojawiły się autentyczne nagrania audycji radiowych z ubiegłego wieku.

Roman Gutek: "Tytułowa Shirley to atrakcyjna, charyzmatyczna i wyemancypowana aktorka, która jest wierna swoim zasadom. Chce wpływać na bieg historii. Nie akceptuje rzeczywistości Wielkiego Kryzysu, nienawiści na tle rasowym i ery McCarthy'ego. Gustav Deutsch jak zwykle zachwyca wizualną stroną filmu, dzięki której publiczność podczas projekcji ma wrażenie obcowania z obrazem w galerii." ("Gazeta Wyborcza Wrocław")

Deutsch wybrał Hoppera, bo to jeden z najczęściej cytowanych w filmach malarzy. Inspirował Alfreda Hitchcocka, Jima Jarmuscha, Martina Scorsese, Wima Wendersa, Terrence'a Malicka, Sama Mendesa, czy Andrzeja Wajdę. Sam artysta znajdował się pod wpływem kina noir – w wyborze tematu, kompozycji kadru i oświetlenia, o czym świadczą jego obrazy, m.in.: Night Windows (1938), Office at Night (1940), Room in New York (1932), New York Movie (1939), Intermission (1963). Deutsch pragnie zwrócić uwagę na narracyjny potencjał jego malarstwa.

Autorem zdjęć do filmu jest pochodzący z Polski operator, Jerzy Palacz, współpracownik Ulricha Seidla i Gorana Rebica. Pieczę nad koncepcją koloru trzymała stała współpracowniczka Deutscha, malarka Hanna Schimek, która jest też autorką wykorzystanych w filmie iluzjonistycznych obrazów. W głównej roli wystąpiła Stephanie Cumming, kanadyjska tancerka i choreografka, związana z austriacką grupą tańca współczesnego Liquid Loft.

Gustav Deutsch to zaangażowany w interdyscyplinarne projekty, ceniony reżyser, artysta, architekt, muzyk i fotograf. Urodził się w 1952 roku w Austrii. Studiował architekturę na uniwersytecie w Wiedniu. W latach 80. zaczął kręcić filmy, od początku zajmując się zagadnieniem fenomenologii tego medium. Najczęściej jego filmy są skonstruowane jako found footage. Deutsch podejmuje tematykę istoty kina i podstawowych narracji, określających ludzką tożsamość. Od 1996 roku tworzy serię Film ist, będącą hołdem, a zarazem krytyczną analizą sztuki kinematograficznej, archetypów i mechanizmów nią rządzących.

Film Shirley - Visions of Reality był już pokazywany na tegorocznym Berlinale w sekcji Forum, na Image Forum Festival 2013 w Tokio, DOK.fest München 2013 i IndieLisboa 2013.

Ewa Szabłowska: "Sztuka pokazuje zawsze osobistą wizję świata, ukształtowaną przez życie wewnętrzne – pisał Edward Hopper, jeden z najsłynniejszych amerykańskich malarzy, który fascynował  w równej mierze reżyserów i muzyków, barowe ćmy i bardów nocnego życia jak Tom Waits, jak i fatalistów pokroju Alfreda Hitchcocka. Hopper, malarz nowoczesności, portretował od lat 30. do 60.  życie w wielkim mieście: spotkania w półmroku stacji benzynowych, oświetlone sztucznym światłem biurowe romanse, samotność hotelowych pokoi, trujący urok barów czynnych cała dobę. Obrazy Hoppera są tak intrygujące, bo są psychologicznymi zagadkami,  zatrzymanymi kadrami z sytuacji, które za chwile mają się rozegrać albo właśnie się wydarzyły. Napięcie aż je rozsadza, ale nigdy nie widzimy momentu kulminacyjnego.

Gustav Deutsch, reżyser, który do tej pory tropił znaczenia ukryte między klatkami filmów niemych i pisał z nich własną historię kina, zaczyna swoje „wizje rzeczywistości” tam, gdzie kończy się narracja malarza. Film, wychodzi od kilkunastu najbardziej znanych obrazów, które zostają zanimowane i dalej mamy filmowy apokryf: spekulację na temat życia w hopperowskiej Ameryce. Deutsch tworzy bohaterkę zbiorową, amerykańską „everygirl”, o zwykłym imieniu Shirley, która jest aktorką offowego teatru, kobietą walczącą o równouprawnienie, zderzającą się z Wielkim Kryzysem, nieakceptującą sztywnych norm obyczajowych ery maccartyzmu. Shirley - wizje rzeczywistości  to bardzo subiektywna panorama amerykańskiego modernizmu, ale przede wszystkim portret wewnętrzny kobiety, która chce być nowoczesna."