Arcydzieło gatunku science-fiction. Kubrick wyznaczył nowe perspektywy filmom popularno-naukowym i zredefiniował granice filmu, rozszerzając je na czystą kontemplację natury ludzkości.

Czas akcji filmu rozciąga się od zarania dziejów człowieka po rok tytułowy. Na Ziemi, w epoce kamienia łupanego, w obecności tajemniczego monolitu człowiek po raz pierwszy używa narzędzia jako broni przeciwko pobratymcowi i czyni w ten sposób krok ku zdobyciu inteligencji. W 1999 roku kosmonauci odkrywają na Księżycu podobny czarny obelisk. W roku 2001 na statku kosmicznym krążącym pomiędzy Jupiterem a Ziemią komputer pokładowy popełnia błąd, uśmiercając większość załogi i aby ukryć swoją winę doprowadza do śmierci kolejnych ludzi. Poza czasem: jedyny człowiek, który przeżył podróż na Jupitera, przenosi się na kolejny etap rozwoju ludzkości.