W kwestii odbioru tego filmu nic się nie zmienia od prawie stu lat. Relacja między ubogim trampem a tytułowym brzdącem znalezionym na ulicy wciąż wyciska nam łzy wzruszenia. Sceny humorystyczne (choćby ta, w której chłopak wybija szyby, by ojciec mógł wstawić nowe) niezmiennie wywołują salwy śmiechu, a dramatyczne (wtargnięcie pracowników opieki społecznej) ściskają za gardło. Te ostatnie oglądałem z pewną obawą, bo wiadomo, że w niemym kinie drażnią nas dzisiaj melodramatyczne gesty i staromodne aktorstwo. Nic z tych rzeczy! Prawda emocji ani przez moment nie wydaje się anachroniczna, rewelacyjny Jackie Coogan zaś to protoplasta wszystkich późniejszych znakomitych małych aktorów, którzy przewinęli się nie tylko przez amerykańskie kino.

Niewiele także zestarzały się akcenty krytyki społecznej – nie mniej ważne u Chaplina niż walory rozrywkowe. Ramowa historia samotnej, potępionej przez obywateli matki, która w rozpaczy porzuca swoje dziecko, to protest przeciwko podrzędnemu miejscu kobiet, społecznej hipokryzji i męskiemu egoizmowi. Równie wieczna jest także głupota biurokratów i przemoc prawa, zwłaszcza wobec tych, którzy – jak tramp – mogą jej przeciwstawić tylko własny spryt i determinację.

Nie patrzymy więc na filmy Chaplina jak na pamiątki z przeszłości. One bowiem, z tą samą siłą co kiedyś, przypominają nam, że świat nie jest sprawiedliwym miejscem, a zadośćuczynienie i happy end często znaleźć można tylko w kinie.

Bartosz Żurawiecki