Gdy film pojawił się na ekranach, zebrał – oprócz sterty nagród i entuzjastycznych recenzji – także parę kąśliwych uwag. Zwłaszcza muzykolodzy mieli za złe twórcom, że zrobili z Mozarta rozbrykanego młodzieńca, który na kolanie, od niechcenia pisze genialne utwory (a przecież był to człowiek niezwykle pracowity), cesarskiego kompozytora, Antonia Salieriego, naznaczyli zaś na wieki piętnem „króla miernot” (krzywdząca opinia) i mordercy Wolfganga Amadeusza (choć to tylko insynuacje).

Nie da się ukryć, że film Formana silnie wpłynął na potoczne myślenie o Mozarcie i jego czasach. Taka jest potęga kina! Ale Amadeusz nie stałby się „dziełem z kanonu”, gdyby ograniczył się do snucia sensacyjnych anegdot na temat postaci z encyklopedii. To film o paradoksach talentu, który często „trafia” w osoby, wydawać by się mogło, zupełnie niegodne tego zaszczytu. Jednocześnie jest to bardzo formanowska opowieść o wolności artysty czy też szerzej – jednostki w konfrontacji z opresyjną rzeczywistością. Z władzą, z zawiścią i brakiem zrozumienia.

Mimo dramatyzmu losów kompozytora Amadeusz ma w sobie radość i blask, które przebijają się przez mroczne tony – to wszystko, co łączy twórczość Formana (począwszy od pierwszych czeskich komedii) i muzykę Mozarta. Film kończy śmiech tytułowego bohatera. Wyraz triumfu zza grobu. Zabić można artystę, ale nie jego sztukę.

Bartosz Żurawiecki