English

Casanova

Federico Fellini
Fellini’s Casanova / Il Casanova
Włochy, USA 1976 / 148’

Kroniki życia najsłynnieszego kochanka wszechczasów w rękach Felliniego zmieniły się w wszechogarniające widowisko. Tandetność materii...Sztuczne morze. Malowane na płótnie horyzonty, jarmarczna kiczowatość scenerii. Ludzie formowani na podobieństwo manekinów, powtarzający się obsesyjnie jeden gest, jeden ruch, jeden grymas. Fellini wyzuł z Casanovy wszelką naturę i naturalność. Podczas rozpasanych orgii bohater jest kompletnie ubrany, tak jak jego partnerki. A więc udawanie, gra, pozory. Nie ciało, nie instynkt są źródłem erotycznego podniecenia, lecz widowisko. Może dlatego, że stał się ofiarą niezrozumienia tak powszechnego i tak agresywnego, Casanova wydaje się mi dziś najbardziej klarownym, formalnie spójnym, stylistycznie udanym i plastycznie najbardziej fascynującym spośród moich filmów - mówił o Casanovie Fellini.

 

Początek filmu ukazuje pełnięmożliwości mistrza ars amandii, scenę rytualnego miłosnego baletu z zakonnicą Maddaleną. Wszystko dzieje się na oczach francuskiego ambasadora i to ta świadomość bycia oglądanym jest dla Casanovy bardziej podniecająca niż sama kochanka. Kolejne popisy stają się męcząca gimnastyką, upokarzającymi seksualnymi zawodami, mechaniczną mordęgą. Casanova staje się śmieszny, coraz bardziej niezdolny do miłości. "W tym filmie o impotencji nic się nie spełnia. Ani akt miłości, ani opus magnum, ani duchowe uniesienie, ani los artysty..."

Maria Kornatowska, Fellini

Federico Fellini urodził się w Rimini, kurorcie nad Adriatykiem. Fascynował go cyrk i spektakle wodewilowe, wystawiane w jego mieście. Uczył się w szkołach katolickich, co też miało wpływ na jego późniejsze dzieła - krytyczne wobec Kościoła, ale również przesiąknięte duchowością. Początkowo Fellini pracował jako dziennikarz kryminalny i karykaturzysta, następnie rozpoczął karierę filmową, pisząc teksty dla aktora Aldo Fabriziego. W 1943 Fellini poznał i poślubił aktorkę Giuliettę Masinę, która wystąpiła później w kilku jego filmach. Fellini twierdził, iż miała ona największy wpływ na jego prace. W 1945 nastąpił pierwszy wielki przełom w jego karierze filmowej - Fellini został zaproszony do współpracy przy scenariuszu do filmu Rzym, miasto otwarte, nowatorskiego dzieła reżysera Roberto Rosseliniego, przedstawiciela neorealizmu. W 1948 Rosselini nakręcił film Miłość, której jedna część oparta była na autorskim scenariuszu Felliniego Il Miracolo.

Światła variété, nakręcone we współpracy z uznanym twórcą Alberto Lattuadą, stanowiły debiut Felliniego jako reżysera. Chociaż jego wczesne dzieła mieściły się zdecydowanie w tradycji neorealistycznej, od samego początku wyróżniały się one zainteresowaniem dziwactwami bohaterów oraz zamiłowaniem do absurdalnego humoru. 

Międzynarodowy przełom w karierze Felliniego przyniósł film La Strada (1954). Do jego sukcesu ogromnie przyczyniła się niezapomniana muzyka Nina Roty. W ten sposób zaczęła się współpraca dwóch artystów, którą zakończyć miała dopiero śmierć Roty w 1979 r. N przełomie lat 50. i 60., po dwóch mocnych dziełach (Niebieski ptak – 1955 i Noce Cabirii – 1956), Fellini nakręcił swoje dwa najważniejsze obrazy: Dolce Vita (1959) i 8 ½ (1963).  

W następnym filmie, Giulietta i duchy (1965) Fellinie zadebiutował w kolorze. Rolę tytułową zagrała w nim Masina, której kariera nie rozwijała się w owym czasie dobrze i która przeżywała poważny kryzys związku z reżyserem. Następne dzieło Felliniego często określane jest przez krytyków sformułowaniem „ne plus ultra”. Satyricon (1969) był luźno oparty na ocalałych fragmentach Satyrykonu Petroniusza i stanowi najbardziej fantasmagoryczne z dzieł Felliniego. W następnych latach reżyser zrealizował kilka świetnych i bardzo skromnych filmów z pogranicza fikcji i dokumentu - Klaunów (1970), Rzym (1972) oraz niezwykłą Próbę orkiestry (1978).   Najsłynniejszym obrazem z późnego okresu twórczości Felliniego był Amarcord (1973) – film, który można interpretować jako podsumowanie jego dotychczasowych koncepcji autobiograficznych (tytuł oznacza pamiętam). Amarcord był czwartym Oscarowym filmem Felliniego. Mimo to w latach 1980. reżyserowi coraz trudniej było zdobywać fundusze i znaleźć dystrybutorów dla swoich filmów. Casanova (1976) okazał się uderzająco zimny, ale posługiwał wprost niesamowitą obrazowością. W A statek płynie (1983) Fellini po raz kolejny dowiódł swojego talentu do budowania wyrazistych komicznych postaci i zmysłu satyrycznego. Ginger i Fred (1985) to wzruszający i zabawny powrót rezysera do dwojga jego najważniejszych aktorów - Masiny i Mastroianniego. Wywiad (1987) przyniósł refleksję na temat starości i powtarzalności ludzkich losów. Ostatni film, który Fellini ukończył, Głos księżyca (1990), wielu krytyków uznało za najbardziej surrealistyczne z jego dzieł. Kameralny obrazek, przepełniony odwołaniami do przeszłości, na przemian dziwny i smutny, stanowi doskonałe postscriptum do twórczości mistrza, przepełnionej śmiechem i zachwytem nad światem. 

 

Filmografia:

1950 Światła variété / Luci del varieta / Lights of Variety

1952 Biały szejk / Lo sceicco Bianco / The White Sheik

1953 La strada / The Road

1953 Agencja matrymonialna / Agenzia matrimoniale / Marriage Agency (nowela w filmie Miłość w mieście / L’amore in cittá / Love in the City)

1953 Wałkonie / I vitelloni / Spivs

1955 Niebieski ptak / Il bidone / The Swindle

1957 Noce Cabrii / Le notti di Cabiria / Nights of Cabiria

1960 Słodkie życie / La dolce vita / The Sweet Life

1962 Kuszenie doktora Antoniego / Le Tentazioni del dottor Antonio / The Temptation of Doctor Antonio (nowela w filmie Boccaccio 70)

1963 Osiem i pół / Otto e mezzo / Eight and a Half

1965 Giulietta i duchy / Giulietta degli spiriti / Juliet of the Spirits

1968 Toby Dammit (nowela w filmie Opowieści niesamowite / Histoires extraordinaires / Tales of Mystery)

1969 Fellini-Satyricon / Satyricon

1970 Klowni / I clowns / The Clowns

1972 Rzym / Roma / Fellini's Roma

1973 Amarcord

1976 Casanova / Il Casanova / Fellini's Casanova

1979 Próba orkiestry / Prova d’orchestra / Orchestra Rehearsal

1980 Miasto kobiet / La cittá delle donne / City of Women

1983 A statek płynie / E la nave va / And the Ship Sails On

1985 Ginger i Fred / Ginger e Fred / Ginger and Fred

1987 Wywiad / Intervista / Fellini's Intervista

1990 Głos księżyca / La voce della luna / The Voice of the Moon

Artykuły o filmie

Oficjalna strona

Twórcy

reżyseria: Federico Fellini
scenariusz: Federico Fellini, Bernardino Zapponi, na podstawie Histoire de ma vie, autobiografii Giacomo Casanovy
zdjęcia: Giuseppe Rotunno
muzyka: Nino Rota
obsada: Donald Sutherland (Giacomo Casanova), Tina Aumont (Henriette), Cicely Browne (Madame D'Urfe), Carmen Scarpitta (Madame Charpillon), Clara Algranti (Marcolina), Daniela Gatti (Giselda)
producent: Alberto Grimaldi
produkcja: Produzioni Europee Associati , Fast Films
źródło kopii: Cinecitta Holding
nagrody: Oscar 1977 za kostiumy / for costume design
wersja językowa: włoska, francuska, niemiecka, angielska