Goryle kąpią się w południe
Swój ostatni pełnometrażowy film fabularny Makavejev zrealizował w 1993 roku. Goryle kąpią się w południe to dowcipny komentarz do świata po upadku komunizmu. Bohaterem jest major Armii Czerwonej, który zostaje porzucony przez swoją jednostkę w Berlinie po upadku muru. Lazutkin szuka swojego miejsca w nowej rzeczywistości, z jednej strony będąc wciąż przywiązanym do komunistycznych idei, z drugiej – czując się jak zwierzę zamknięte w zoo. Staje się samorzutnym strażnikiem pomnika Lenina opuszczonego (a nawet skazanego na zagładę) przez Niemców. Makavejev prowadzi narrację nielinearnie, zestawiając – często paradokumentalne – sceny z Lazutkinem we współczesnym Berlinie, surrealistyczne wizje bohatera, jego komentarz z offu i fragmenty radzieckiej fabuły Upadek Berlina. Tęsknota Lazutkina (oraz jego postać) jest tragikomiczna, a sam reżyser z ironią patrzy zarówno na to, co było, jak i na to, co jest.
Dušan Makavejev
Serbski reżyser i scenarzysta, związany z jugosłowiańską Nową Falą. Urodził się w 1932 roku w Belgradzie (Królestwo Jugosławii). Studiował psychologię na Uniwersytecie w Belgradzie, a następnie reżyserię w belgradzkiej Akademii Teatru, Filmu, Radia i Telewizji. W latach 50., podczas studiów uniwersyteckich, podobnie jak jego francuscy rówieśnicy z kręgu Nowej Fali, zajmował się krytyką filmową; współpracował z klubem filmowym Beograd, próbował także swoich sił w teatrze jako aktor i reżyser. Pierwsze amatorskie filmy krótkometrażowe Makavejev realizował od 1953 roku. Jako uważny obserwator rzeczywistości odnalazł się w dokumencie, który w znaczący sposób wpłynął na jego metodę twórczą. Autorski „charakter pisma” widać w długometrażowym debiucie Człowiek nie jest ptakiem z 1965 roku. Jego czwarty pełny metraż, film WR – tajemnice organizmu (1971), wzbudził wiele kontrowersji, powodując nawet to, że reżyser naraził się jugosłowiańskim władzom. Makavejev wyemigrował wówczas do Francji i przez blisko 20 lat pracował za granicą; odwiedzał Stany Zjednoczone, m.in. na zaproszenie fundacji Francisa Forda Coppoli. Do ojczyzny powrócił w latach 90., dziś mieszka w Belgradzie i Paryżu. Jego filmy były prezentowane na najważniejszych festiwalach filmowych (Cannes, Berlinale). Zasiadał w jury festiwali w Berlinie (1970) i Wenecji (2004). W 1998 roku otrzymał nagrodę specjalną na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w São Paulo.
Filmografia
1953 Jatagan mala (doc., short)
1955 Pieczęć / Pečat / The Seal (short)
1957 Rozbite lustro Antoniego / Antonijevo razbijeno ogledalo / Anthony’s Broken Mirror (short)
1958 Nie wierzcie w pomniki / Spomenicima ne treba verovati / Don’t Believe in Monuments (short)
1958 Album pszczelarza / Slikovnica pčelara / Beekeeper’s Scrapbook (doc., short)
1958 Śniące kolory / Boje sanjaju / Colors Are Dreaming (doc., short)
1958 Przeklęte święto / Prokleti praznik / Damned Holiday (doc., short)
1959 Co to jest rada zakładowa? / Što je radnički savjet? / What Is a Workers’ Council? (short)
1961 Edukacyjna bajka / Pedagoška bajka / Educational Fairy Tale (short)
1961 Ene, due, rabe / Eci, pec, pec / One Potato, Two Potato (short)
1961 Uśmiech ’61 / Osmjeh ’61 / Smile ’61 (short)
1962 Miss Piękności ’62 / Ljepotica ’62 / Miss Beauty ’62 (doc., short)
1962 Film o książce / Film o knjizi A.B.C. / Film About a Book (short)
1962 Pochód / Parada / Parade (doc., short)
1962 Precz z płotami / Dole plotovi / Down with the Fences (short)
1964 Nowe zwierzę domowe / Nova domača životinja / New Domestic Animal (doc., short)
1964 Nowa zabawka / Nova igračka / New Toy (short)
1965 Człowiek nie jest ptakiem / Čovek nije tica / Man Is Not a Bird
1967 Miłosny przypadek, czyli tragedia telefonistki / Ljubavni slučaj ili tragedija službenice P.T.T. / Love Affair, or the Case of the Missing Switchboard Operator
1968 Bezbronna niewinność / Nevinost bez zaštite / Innocence Unprotected (doc.)
1971 Tęsknię za Sonją Henie / Nedostaje mi Sonja Henie / I Miss Sonia Henie (short)
1971 WR – tajemnice organizmu / W.R. – Misterije organizma / WR: Mysteries of the Organism
1974 Sweet Movie
1974 Politfuck (as Sam Rotterdam, segment in Wet Dreams)
1981 Czarnogóra, czyli perły i wieprze / Montenegro / Montenegro – Or Pigs and Pearls
1985 Coca-Cola Kid / The Coca-Cola Kid
1988 Manifest / Manifesto
1993 Goryle kąpią się w południe / Gorila se kupa u podne / Gorilla Bathes at Noon
1994 Dziura w duszy / Rupa u duši / A Hole in the Soul (doc.)
1995 Duńskie dziewczyny pokazują wszystko / Danske piger viser alt / Danish Girls Show Everything (co-dir.)