English

Błękitny krzyż

Andrzej Munk
The Men of the Blue Cross
Polska 1955 / 55’

Do Zakopanego przedziera się przez linię frontu doktor Juraj. Słowacki lekarz prosi o pomoc dla kilkorga rannych, wygłodzonych partyzantów ukrytych w szałasie tuż obok niemieckich posterunków. Kilkunastu ratowników organizuje wyprawę na Zwierówkę, polanę po słowackiej stronie Tatr. Akcja okazuje się jedną z najtrudniejszych i najbardziej ryzykownych w historii tatrzańskiego ratownictwa.

Błękitny krzyż to subtelny krok Munka w stronę fabuły – paradokumentalna rekonstrukcja legendarnej akcji z ostatniej zimy II wojny światowej. Drobne zmiany, jakie autorzy wprowadzili w tok opowiadania, nie zmieniają w niczym istotnym jego biegu ani sensu – czytamy w czołówce filmu. Wystąpili w nim głównie autentyczni TOPR-owcy, ci sami, którzy wzięli udział w historycznej akcji dziesięć lat wcześniej. Warunki pracy ekipy filmowej były surowe – część z ratowników udział w projekcie okupiła chorobą. Efekt tych poświęceń to pełna napięcia opowieść ze sporą dawką autentyzmu, którego nie niweczy lekko propagandowy podtekst. Do tego zapierające dech w piersiach tatrzańskie plenery, jedne z najwspanialszych w polskim kinie. A na okrasę – młody Wojciech Siemion jako promienny radziecki partyzant w jednej z pierwszych filmowych ról.


Mirella Napolska-Jarocka

nagrody

Venice IFF 1955 – Bronze Medal; Trent International Mountain and Travel Film Festival 1955 – Second Prize

Andrzej Munk

Reżyser filmowy, operator, wykładowca, jeden z twórców najwybitniejszych dzieł polskiej szkoły filmowej. Urodził się 16 października 1921 roku w Krakowie, zginął tragicznie 20 września 1961 roku w wypadku samochodowym, do którego doszło pod Łowiczem. Studiował w Państwowej Wyższej Szkole Filmowej w Łodzi na dwóch wydziałach – operatorskim i reżyserskim. Podczas studiów zrealizował zdjęcia do wielu filmów swoich kolegów, jako reżyser zadebiutował w szkole filmem dokumentalnym Sztuka młodych (1949). Jeszcze w czasie studiów, w 1950 roku, otrzymał etat w Wytwórni Filmów Dokumentalnych w Warszawie. Był członkiem Zespołu Filmowego „Kadr”. Wspólnym mianownikiem fabuł Andrzeja Munka jest podejmowana kwestia wpływu prądów społecznych i systemów totalitarnych na postawę jednostki. Reżyser nie stronił przy tym od groteski, paradoksu, gorzkiej ironii, co wyróżniało go wśród innych artystów szkoły polskiej. 


Filmografia

1949 Sztuka młodych / The Art of the Young (doc., short)

1950 Zaczęło się w Hiszpanii / It Began in Spain (doc., short)

1951 Kierunek – Nowa Huta! / Destination – Nowa Huta! (doc., short)

1951 Nauka bliżej życia / Science Closer to Life (doc., short)

1952 Bajka / A Fairy Tale (doc., short)

1952 Pamiętniki chłopów / Peasant Diaries (doc., short)

1953 Kolejarskie słowo / A Railwayman’s Word (doc., short)

1954 Gwiazdy muszą płonąć / Stars Must Burn (co-dir., doc., short)

1955 Niedzielny poranek. Scherzo / One Sunday Morning. Scherzo (short)

1958 Spacerek staromiejski / A Walk in the Old City of Warsaw (short)

1955 Błękitny krzyż / The Men of the Blue Cross

1956 Człowiek na torze / Man on the Track

1957 Eroica. Symfonia bohaterska w dwóch częściach / Eroica. Heroic Symphony in Two Parts (part I: Scherzo alla Pollacca, part II: Ostinato lugubre)

1960 Zezowate szczęście / Bad Luck

1963 Pasażerka / Passenger

 

TV

1957(1972) Eroica. Con bravura (TV)

1959 Wieczory generalskie / Generals’ Evenings (TV Theatre)

1960 Pasażerka / Passenger (TV Theatre)

1961 Arlekinada / Harlequinade (TV Theatre)

 

Polska Kronika Filmowa (PKF) / Polish National Newsreel (PNN)

1950 Wiec w Baranowiczach, XI 1950 / Mass meeting in Baranowicze, XI 1950 (doc., short)

1950 Dekoracje, efekty nocne, XI 1950 / Decorations, night effects, XI 1950 (doc., short)

1950 Akademia ku czci Józefa Bema, XII 1950 / A ceremony in memory of Józef Bem, XII 1950 (doc., short)

1951 Wystawa Młodzież w walce o pokój, I 1951 / The exhibition Młodzież w walce o pokój (Youth Fighting for Peace), I 1951 (doc., short)

1951 Fabryka żarówek wykonała roczny plan, I 1951 / The light bulb factory has fulfilled the annual plan, I 1951 (doc., short)

1951 Fabryka penicyliny, PKF 1951, nr 3 / The penicillin factory, PNN 1951, no. 3 (doc., short)

1951 Sztuka Zwycięstwo w Teatrze Nowym, II 1951 / The play Zwycięstwo (Victory) in ‘Nowy’ Theatre, II 1951 (doc., short)

1951 Walka z alkoholizmem, PKF 1951, nr 8 / Fighting with alcoholism, PNN 1951, no. 8 (doc., short)

1951 Dom Dziecka im. św. Gertrudy, PKF 1951, nr 10 / St. Gertrude’s orphanage, PNN 1951, no. 10 (doc., short)

1951 Windziarki na Muranowie (dokrętka do materiału Zbigniewa Raplewskiego), PKF 1951, nr 10 / Lift attendants in Muranów (additional shooting for Zbigniew Raplewski’s material), PNN 1951, no. 10 (doc., short)

1951 Mecz piłki nożnej CWKS – Unia, PKF 1951, nr 14 / Football match CWKS – Unia, PNN 1951, no. 14 (co-dir., doc., short)

1951 Zabawa na Mariensztacie, PKF 1951, nr 23 / Party in Mariensztat, PNN 1951, no. 23 (co-dir., doc., short)

1951 Miejski szpital położniczy w Warszawie, PKF 1951, nr 23 / City Maternity Hospital in Warsaw, PNN 1951, no. 23 (doc., short)

1951 Zespół Aleksandrowa, VII 1951 / The Alexandrov’s Band, VII 1951 (doc., short)

1951 Rumuński Zespół Pieśni i Tańca, PKF 1951, nr 37 / Romanian Song and Dance Group, PNN 1951, no. 37 (doc., short)

1956 Komeda i jego zespół, PKF 1956, nr 36 / Komeda and His Band, PNN 1956, no. 36 (doc., short)

1959 Wydanie (anty)jubileuszowe, PKF 1959, nr 52 AB, wydanie specjalne z okazji jubileuszu 15-lecia PKF / The (Anti)celebratory Version, PNN 1959, no. 52 AB, special edition on the 15th anniversary of PNN (doc., short)

Opracowanie: Mirella Napolska-Jarocka

Artykuły o filmie

Film w internecie

Twórcy

reżyseria Andrzej Munk
scenariusz Andrzej Munk, Adam Liberak, based on a short story by Adam Liberak
zdjęcia Sergiusz Sprudin
montaż Jadwiga Zajicek
muzyka Jan Krenz
obsada Stanisław Byrcyn-Gąsienica, Stanisław Wawrytko, Stanisław Marusarz, Stanisław z Lasa Gąsienica, Ludwik Ziemblic, Józef Krzeptowski, Józef Wawrytko, Wojciech Siemion, Elżbieta Polkowska, Tadeusz Giewont, Roman Hoły, Władysław Gondek, Stefan Joniak, Jakub Wawrytko, Andrzej Walczak, Jan Krzystaniak
producent Wilhelm Hollender
produkcja Wytwórnia Filmów Dokumentalnych (Warszawa)
właściciel praw Studio Filmowe „Oko”
źródło kopii Filmoteka Narodowa
język polski
barwa cz.-b.