Diabeł
Diabeł został pomyślany jako pierwszy polski film grozy, to znaczy taki, podczas którego widzowie oprócz przyjemności dostarczanych przez piękno obrazu, barwy i muzykę, powinni jednocześnie odczuwać strach. Strach w Diable jest jednak strachem romantycznym, odwołującym się do tradycji niesamowitości poetyckiej, zawartej w literaturze pierwszej połowy XIX wieku.
Andrzej Żuławski, Kino
Wizja spróchniałego świata, który rozsypuje się od pierwszego uderzenia wojsk rozbiorowych wkraczających do Polski na mocy traktatu w styczniu 1793 roku, wyrasta z tradycji romantycznego i neoromantycznego dramatu. Diabeł to w istocie rodzaj plenerowej sceny w ogromnym teatrze. Jej centralnym punktem jest polski, już nadpalony, dworek - dom rodzinny Jakuba. Wokół las i pałace - ogniska zepsucia i rozpusty. Między drzewami klucza obce wojska, w pałacach trwają orgiastyczne bale; ich uczestnicy bełkocą o konfederacji. Jakub w dialogu z Diabłem szamoce się z własnymi obsesjami popadając w obłęd psychiczny.
Jan Słodowski, Filmowy Serwis Prasowy
W filmie, w którym każda scena jest co najmniej dobrze, a często znakomicie zrealizowana - pojawia się generalny problem miary. Czy nadmiar ekspresji, nadmiar gorączki, nadmiar epilepsji nie zaciemnia i nie głuszy owego "portretu" samej apokalipsy, katastrofy obnażającej piekło zła w człowieku i zbiorowości? Czy metoda nie stała się ważniejsza od celu? (...) Gdyby za czasów powieści Przybyszewskiego, które obecnie śmieszą, technika filmowa stała na dzisiejszym poziomie - być może seryjnie kręcono by takie właśnie fantasmagorie metodą "tańca miłości i śmierci", który to tytuł utworu piewcy "nagiej duszy" dziwnie przystaje do filmu Żuławskiego. Nasuwa się więc mylne zapewne przypuszczenie, że za bulwersującą fasadą wizualną kryje się nawrót moderny i niegdysiejszej awangardy, korzystający z nobilitującego sztafażu romantycznego.
Cezary Wiśniewski, Film
Andrzej Żuławski (ur. 1940) jest jednym z najbardziej kontrowersyjnych polskich reżyserów. Od lat tworzy kino emocjonalne, gwałtowne, obsesyjne, balansujące na granicy obrazowej histerii. Już jako debiutant, twórca wizjonerskiej Trzeciej części nocy (Polska 1971), Żuławski wyraźnie odstawał od peerelowskiego modelu kina i nigdy tak naprawdę się do niego nie dostosował. Po tym, jak cenzura zablokowała jego ekstrawaganckie projekty – nawiązującego do Marca 68 Diabła (Polska 1972) oraz apokaliptyczne s-f Na srebrnym globie (Polska 1976-87) – postanowił wyjechać do Francji i związać swoje artystyczne losy z kinem europejskim. Jego kolejne filmy: Najważniejsze to kochać / L' Important c'est d'aimer (Francja / Włochy / RFN 1975), Opętanie / Possession (RFN 1981), Kobieta publiczna / La femme publique (Francja 1984) czy Narwana miłość / L’amour braque (Francja 1985) nadal szokowały, zarówno nowofalową formą, jak i ekspresyjnym, nawet histerycznym stylem. Sam wyznaje, że robi filmy o tym, co go torturuje i najlepiej wyraża się za pośrednictwem postaci kobiecych. Wielu aktorkom – Małgorzacie Braunek, Romy Schneider, Izabelle Adjani czy Sophie Marceau – zaproponował najodważniejsze, a przy okazji najważniejsze role w ich artystycznym życiu.