English

Dwie kobiety i mężczyzna

Roee Rosen
Two Women and a Man
Izrael 2005 / 17’

W filmie Dwie kobiety i mężczyzna, artysta kreuje kolejną postać kobiecą, przyjmując tożsamość Joanny Führer-Ha’sfari, zmarłej w 2005 roku krytyczki kultury, badaczki twórczości Justine Frank i tłumaczki jej książki na język hebrajski. Telewizyjny wywiad z Ha’sfari jest okazją nie tylko do przybliżenia widzom sztuki belgijskiej artystki, lecz również do napiętnowania Roee Rosena, jego manipulacji i prób zawłaszczenia spuścizny Justine Frank.

Stach Szabłowski

nagrody

Oberhausen International Short FF 2005 – Special Mention

Roee Rosen

Urodził się w 1963 roku, mieszka i pracuje w Tel Awiwie.  Malarz, pisarz, filmowiec, laureat nagrody Orizzonti na 67. Festiwalu Filmowym w Wenecji w 2010 roku. Cieszy się zasłużoną sławą najbardziej prowokacyjnego intelektualnie współczesnego artysty w Izraelu.

Intelektualna prowokacja jest ulubioną przez Roee Rosena metodą inicjowania dyskusji; sam artysta zajmuje w debacie dwuznaczne moralnie stanowiska i proponuje najbardziej karkołomne punkty widzenia. Twórczość Rosena to ryzykowna gra prowadzona z publicznością przez artystę, który przedstawia się jako rozmiłowany w transgresyjnych gestach notoryczny obrazoburca, ostentacyjnie (i nie bez perwersyjnej przyjemności) łamiący zasady przyzwoitości i poprawności politycznej. Do kluczowych posunięć w tej grze należą manipulacje pojęciem osobowości – odgrywanie ról, kreowanie fikcyjnych postaci i przywłaszczanie sobie cudzych tożsamości. Bohaterkami i przedmiotami tych demonicznych operacji są najczęściej kobiety – żeńskie sobowtóry, alter ego i wcielenia artysty, które stają się medium parateatralnych performance’ów, ale także ofiarami symbolicznego opętania. Spektakl twórczości Rosena rozgrywa się na skrzyżowaniu sztuk wizualnych, literatury i kina, spełnia się zaś w rozbudowanych narracjach z pogranicza fikcji i rzeczywistości, w ryzykownych maskaradach i prowokacyjnych mistyfikacjach.

Tematem, który Rosen rozwija między wierszami swoich artystycznych scenariuszy, jest śmierć, rozumiana w prywatnym, fizycznym sensie, ale również jako miejsce w przeszłości, pamięci i historii. Przeszczepione w teraźniejszość, śmierć i historia stają się przedmiotami manipulacji, otwartym polem do awanturniczych spekulacji; Roee Rosen jest aż nazbyt chętny, aby takie spekulacje prowadzić. Śmierć czai się między wierszami dyskursu tego twórcy. Tymczasem na jego marginesie czeka na odpowiedź pytanie: kim właściwie jest Roee Rosen? Kim jest artysta, który kryje się pod tyloma przybranymi tożsamościami i powraca w coraz to nowym przebraniu? Jego sztuka jawi się jako teatr jednego aktora grającego kolejne role.

Czy Roee Rosen jest pilnym uczniem Franza Kafki w sztuce pielęgnowania obsesji? A może późnym spadkobiercą nieprawomyślnych „spiskowców rozkoszy”, od de Sade’a, przez Lautréamonta, po George’a Bataille’a, dla których transgresyjny gest był modus operandi, a pornografia – jeszcze jedną formą filozofii? Zidentyfikowanie Rosena jest tym trudniejsze, że artysta korzysta z płynnego charakteru współczesnych koncepcji tożsamości i płci; kryje się za kobiecymi wcieleniami, przyjmuje kobiece punkty widzenia. Jego sztuka mogłaby być oglądana w świetle teorii queer i feminizmu – czy jednak twórczość Rosena się mieści w tych teoriach, czy też raczej jest ich pastiszem? Obszar, w którym należy szukać Roee Rosena, wyznaczony jest przez jego nieokiełznany instynkt polemiczny, wizualną erudycję, intelektualną brawurę i erotyczną wyobraźnię. Pożądanie służy tu za energię, która ożywia spektakl sztuki, tożsamość zaś staje się machiną, za pomocą której artysta uruchamia różne możliwości „ja” – przekracza, mnoży i jednocześnie neguje siebie, stając się Innym we własnej opowieści.

Wybrana filmografia

1994 Dr Cross / Dr. Cross (short)

2005 Dwie kobiety i mężczyzna / Two Women and a Man (short)

2007 Wyznania już wkrótce w kinach / Confessions Coming Soon (short)

2007 Śmierć Dydony / The Death of Dido (short)

2008 Zwano mnie Kuni-Lemel / I Was Called Kuney-Lemel (short)

2010 Boki zrywać / Hilarious (short)

2010 Precz / Tse / Out (doc., short)

Opracowanie: Stach Szabłowski

Artykuły o filmie

Roee Rosen w internecie

Twórcy

reżyseria Roee Rosen
scenariusz Roee Rosen
zdjęcia Roee Rosen
montaż Boaz Arad
muzyka manipulations of Kurt Weill and Erik Satie by Roee Rosen, Folk Implosion, Amy Denio
obsada Roee Rosen, Jean Baudrillard, Joseph Lapid
producent Roee Rosen
właściciel praw Roee Rosen
język hebrajski