English

Dziki Mesjasz

Ken Russell
Savage Messiah
Wielka Brytania 1972 / 103’

Święto wiosny według Kena Russella, czyli portret zapomnianych luminarzy europejskiego modernizmu: francuskiego rzeźbiarza Henriego Gaudiera oraz polskiej pisarki i feministki Sophie Brzeskiej. W tle Francja i Anglia w przededniu (i w czasie) Wielkiej Wojny, zmieniającej bezpowrotnie świat i artystyczne kanony piękna. Film rozpoczyna się w momencie, kiedy Gaudier spotyka Brzeską i wykonuje dla niej performance piętnujący „amoralność” wystawionych w parku nagich rzeźb. Między samotną pisarką a pełnym temperamentu rzeźbiarzem rodzi się uczucie oparte bardziej na braterstwie dusz niż cielesnym zaangażowaniu. W ten bratersko-siostrzany układ wtargnie niebawem modelka Henriego, odważna i wyzywająca sufrażystka Gosh Boyle. Pionier wortycyzmu i pionierka écriture féminine w (nieakademickim) wykładzie o sztuce, która porzuca obowiązujący wcześniej obiektywizm w opisie świata i kładzie nacisk na subiektywizm. A jednocześnie tragiczna love story dwóch dusz zabłąkanych w świecie artystycznej iluzji.

Piotr Kletowski

nagrody

BAFTA Awards 1973 - Best Actress Dorothy Tutin

Ken Russell

Enfant terrible brytyjskiego kina (1927-2011). Często zwany brytyjskim Fellinim, choć od Felliniego różniło go to, że znacznie częściej niż włoski mistrz przekraczał granice dobrego smaku. Wypracował niezwykły „teledyskowy” styl. W swojej karierze portretował przede wszystkim innych artystów, ale na wyżyny filmowego rzemiosła wspiął się subtelnymi adaptacjami erotycznej klasyki D.H. Lawrence’a. Był filmowym samoukiem, do branży wszedł jako znakomity fotosista. Wcześniej był m.in. tancerzem, pilotem w RAF-ie i marynarzem. Umiłowanie dynamiki i ruchu będzie cechowało jego formalnie „odjechane” filmy, w których szalone jazdy kamery, ekspresyjny montaż i pasaże muzyki klasycznej będą wprowadzały widza w świat subiektywnych odczuć wielkich luminarzy XIX-wiecznej sztuki, niezaspokojonych zmysłowo zakonnic, eksperymentujących z narkotykami naukowców i prowadzących podwójne życie prostytutek.

Tematem kampowych filmów Russella zawsze będzie wolność człowieka, której ten zwykle szuka albo w seksualnym ekscesie, albo w religii, albo w ich przetworzeniu – w sztuce. Był pionierem muzycznego wideo (realizował zresztą pierwsze klipy wyświetlane w MTV), spełniał się również w operze. Jednak do końca pozostał wierny sztuce filmowej, którą uprawiał nawet w przydomowym ogródku, kiedy ciężko chory mógł nagrywać jedynie za pomocą kamery VHS. Nie sposób przecenić wpływu, jaki Russell wywarł na reżyserów, którym niemiły jest przaśny realizm – zarówno mu współczesnych, jak i obecnie realizujących wizjonerskie kino. Bez cienia przesady można napisać, że Ken Russell był Oscarem Wilde’em angielskiego kina lat 60. i 70., królem przesytu, baroku i ironii, ukrywającym w sobie przewrotną mądrość. Mark Kermode – badacz i admirator twórczości reżysera – nazwał jego filmy świadectwem wielkości brytyjskiego kina lat 70. Jednak najlepiej kino Russella podsumował Terry Gilliam, mówiąc: filmy twórcy Diabłów były dowodem na to, że najważniejsza w kinie jest wyobraźnia, zwłaszcza nieokiełznana.

Piotr Kletowski

Wybrana filmografia

1967 Mózg za miliard dolarów / Billion Dollar Brain

1969 Zakochane kobiety / Women in Love

1970 Kochankowie muzyki / The Music Lovers

1972 Dziki mesjasz / Savage Messiah

1974 Mahler

1977 Valentino

1980 Odmienne stany świadomości / Altered States

1984 Zbrodnie namiętności / Crimes of Passion

1986 Gotyk / Gothic

Twórcy

reżyseria Ken Russell
scenariusz Christopher Logue
zdjęcia Dick Bush
montaż Michael Bradsell
muzyka Michael Garrett
obsada Dorothy Tutin, Scott Antony, Helen Mirren, Lindsay Kemp, Michael Gough, John Justin
producent Ken Russell, Harry Benn
produkcja Russ-Arts
właściciel praw Warner Bros
język angielski