English

Sweet Movie

Dušan Makavejev
Kanada, Francja, Niemcy Zachodnie 1974 / 98’

Słodki film to dzieło bezkompromisowe. Nakręcony rok po Wielkim żarciu Ferreriego i rok przed Salò Pasoliniego, film Makavejeva jest krytyką wymierzoną zarówno w komunistyczny totalitaryzm, jak i w zachodni konsumpcjonizm. Kolejny raz jugosłowiański twórca poprzez seksualną dosłowność wyraża polityczną metaforę. Przeplatające się dwie linie fabularne to opowieść o Miss Świata ’84 – dziewicy z najpiękniejszą łechtaczką, oraz historia kapitan Anny Planety – komunistki wabiącej słodyczami na pokład swojego statku chłopców. Makavejev jest tu obrazoburczy podwójnie: świadomie ociera się o pornografię (sceny orgii czy uwodzenia nieletnich) i wprost oskarża komunizm o zbrodnie. Ten ostatni motyw eksponuje, m.in. wplatając fragmenty nazistowskiego filmu ujawniającego zbrodnię w Katyniu. Sweet Movie miał problemy z cenzurą w wielu krajach. Zakazany był w PRL-u, a grająca Planetę Anna Prucnal została pozbawiona polskiego obywatelstwa.

Marta Miś

Dušan Makavejev

Serbski reżyser i scenarzysta, związany z jugosłowiańską Nową Falą. Urodził się w 1932 roku w Belgradzie (Królestwo Jugosławii). Studiował psychologię na Uniwersytecie w Belgradzie, a następnie reżyserię w belgradzkiej Akademii Teatru, Filmu, Radia i Telewizji. W latach 50., podczas studiów uniwersyteckich, podobnie jak jego francuscy rówieśnicy z kręgu Nowej Fali, zajmował się krytyką filmową; współpracował z klubem filmowym Beograd, próbował także swoich sił w teatrze jako aktor i reżyser. Pierwsze amatorskie filmy krótkometrażowe Makavejev realizował od 1953 roku. Jako uważny obserwator rzeczywistości odnalazł się w dokumencie, który w znaczący sposób wpłynął na jego metodę twórczą. Autorski „charakter pisma” widać w długometrażowym debiucie Człowiek nie jest ptakiem z 1965 roku. Jego czwarty pełny metraż, film WR – tajemnice organizmu (1971), wzbudził wiele kontrowersji, powodując nawet to, że reżyser naraził się jugosłowiańskim władzom. Makavejev wyemigrował wówczas do Francji i przez blisko 20 lat pracował za granicą; odwiedzał Stany Zjednoczone, m.in. na zaproszenie fundacji Francisa Forda Coppoli. Do ojczyzny powrócił w latach 90., dziś mieszka w Belgradzie i Paryżu. Jego filmy były prezentowane na najważniejszych festiwalach filmowych (Cannes, Berlinale). Zasiadał w jury festiwali w Berlinie (1970) i Wenecji (2004). W 1998 roku otrzymał nagrodę specjalną na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w São Paulo.

Filmografia

1953 Jatagan mala (doc., short)

1955 Pieczęć / Pečat / The Seal (short)

1957 Rozbite lustro Antoniego / Antonijevo razbijeno ogledalo / Anthony’s Broken Mirror (short)

1958 Nie wierzcie w pomniki / Spomenicima ne treba verovati / Don’t Believe in Monuments (short)

1958 Album pszczelarza / Slikovnica pčelara / Beekeeper’s Scrapbook (doc., short)

1958 Śniące kolory / Boje sanjaju / Colors Are Dreaming (doc., short)

1958 Przeklęte święto / Prokleti praznik / Damned Holiday (doc., short)

1959 Co to jest rada zakładowa? / Što je radnički savjet? / What Is a Workers’ Council? (short)

1961 Edukacyjna bajka / Pedagoška bajka / Educational Fairy Tale (short)

1961 Ene, due, rabe / Eci, pec, pec / One Potato, Two Potato (short)

1961 Uśmiech ’61 / Osmjeh ’61 / Smile ’61 (short)

1962 Miss Piękności ’62 / Ljepotica ’62 / Miss Beauty ’62 (doc., short)

1962 Film o książce / Film o knjizi A.B.C. / Film About a Book (short)

1962 Pochód / Parada / Parade (doc., short)

1962 Precz z płotami / Dole plotovi / Down with the Fences (short)

1964 Nowe zwierzę domowe / Nova domača životinja / New Domestic Animal (doc., short)

1964 Nowa zabawka / Nova igračka / New Toy (short)

1965 Człowiek nie jest ptakiem / Čovek nije tica / Man Is Not a Bird

1967 Miłosny przypadek, czyli tragedia telefonistki / Ljubavni slučaj ili tragedija službenice P.T.T. / Love Affair, or the Case of the Missing Switchboard Operator

1968 Bezbronna niewinność / Nevinost bez zaštite / Innocence Unprotected (doc.)

1971 Tęsknię za Sonją Henie / Nedostaje mi Sonja Henie / I Miss Sonia Henie (short)

1971 WR – tajemnice organizmu / W.R. – Misterije organizma / WR: Mysteries of the Organism

1974 Sweet Movie

1974 Politfuck (as Sam Rotterdam, segment in Wet Dreams)

1981 Czarnogóra, czyli perły i wieprze / Montenegro / Montenegro – Or Pigs and Pearls

1985 Coca-Cola Kid / The Coca-Cola Kid

1988 Manifest / Manifesto

1993 Goryle kąpią się w południe / Gorila se kupa u podne / Gorilla Bathes at Noon

1994 Dziura w duszy / Rupa u duši / A Hole in the Soul (doc.)

1995 Duńskie dziewczyny pokazują wszystko / Danske piger viser alt / Danish Girls Show Everything (co-dir.)

Opracowanie: Marta Miś

Twórcy

reżyseria Dušan Makavejev
scenariusz Dušan Makavejev
zdjęcia Pierre Lhomme
montaż Yann Dedet
muzyka Manos Hadjidakis
obsada Carole Laure, Pierre Clémenti, Anna Prucnal, Sami Frey, Jane Mallet, Roy Callender
producent Richard Hellman, Vincent Malle
produkcja Maran Film, Mojack Film Ltée, V.M. Productions
właściciel praw Dušan Makavejev
źródło kopii Criterion Collection
język angielski, francuski, polski, hiszpański, włoski
barwa kolor i cz.-b.