English

Zezowate szczęście

Andrzej Munk
Bad Luck
Polska 1960 / 107’

Po raz kolejny Munk rozważa kwestię wpływu systemów społecznych na wolność jednostki, nacisku tego, co zbiorowe, na indywidualność. Narrator tej śmieszno-smutnej opowieści, Jan Piszczyk (życiowa rola Bogusława Kobieli), tak bardzo chce być akceptowany, że stara się ze wszystkich sił ucieleśniać obowiązujące prądy ideowe. Tyle że stara się za bardzo i zwykle jakoś nie w porę. Ma się za pechowca. Jednak spotykające go porażki, całe to jego „zezowate szczęście”, to przede wszystkim konsekwencja konformistycznych zapędów. Munk bezlitośnie rozprawia się z mitami i stereotypami XX-wiecznej Polski – od II RP poprzez wojenną okupację po socjalistyczną propagandę.

Film imponuje różnorodnością stylistyczną. Komedia świetnie współgra tu z elementami dramatu, a wraz z czasem akcji zmienia się także filmowy język (na przykład epizody z dzieciństwa Piszczyka są opowiedziane w konwencji filmu niemego).

Po premierze utwór miał skrajnie przeciwstawne interpretacje: jedni widzieli Piszczyka jako ofiarę historii, inni – jako oportunistę. Dla niektórych był godny współczucia, dla innych – potępienia. Dziś ten everyman nadal śmieszy, wzrusza i drażni, tym bardziej, że chyba każdy może z czasem dostrzec w sobie coś z Piszczyka.


Mirella Napolska-Jarocka

nagrody

Edinburgh IFF 1960 – Special Mention; Warsaw Mermaid – Polish Film Critics’ Award for Best Polish Feature Film of 1960

Andrzej Munk

Reżyser filmowy, operator, wykładowca, jeden z twórców najwybitniejszych dzieł polskiej szkoły filmowej. Urodził się 16 października 1921 roku w Krakowie, zginął tragicznie 20 września 1961 roku w wypadku samochodowym, do którego doszło pod Łowiczem. Studiował w Państwowej Wyższej Szkole Filmowej w Łodzi na dwóch wydziałach – operatorskim i reżyserskim. Podczas studiów zrealizował zdjęcia do wielu filmów swoich kolegów, jako reżyser zadebiutował w szkole filmem dokumentalnym Sztuka młodych (1949). Jeszcze w czasie studiów, w 1950 roku, otrzymał etat w Wytwórni Filmów Dokumentalnych w Warszawie. Był członkiem Zespołu Filmowego „Kadr”. Wspólnym mianownikiem fabuł Andrzeja Munka jest podejmowana kwestia wpływu prądów społecznych i systemów totalitarnych na postawę jednostki. Reżyser nie stronił przy tym od groteski, paradoksu, gorzkiej ironii, co wyróżniało go wśród innych artystów szkoły polskiej. 


Filmografia

1949 Sztuka młodych / The Art of the Young (doc., short)

1950 Zaczęło się w Hiszpanii / It Began in Spain (doc., short)

1951 Kierunek – Nowa Huta! / Destination – Nowa Huta! (doc., short)

1951 Nauka bliżej życia / Science Closer to Life (doc., short)

1952 Bajka / A Fairy Tale (doc., short)

1952 Pamiętniki chłopów / Peasant Diaries (doc., short)

1953 Kolejarskie słowo / A Railwayman’s Word (doc., short)

1954 Gwiazdy muszą płonąć / Stars Must Burn (co-dir., doc., short)

1955 Niedzielny poranek. Scherzo / One Sunday Morning. Scherzo (short)

1958 Spacerek staromiejski / A Walk in the Old City of Warsaw (short)

1955 Błękitny krzyż / The Men of the Blue Cross

1956 Człowiek na torze / Man on the Track

1957 Eroica. Symfonia bohaterska w dwóch częściach / Eroica. Heroic Symphony in Two Parts (part I: Scherzo alla Pollacca, part II: Ostinato lugubre)

1960 Zezowate szczęście / Bad Luck

1963 Pasażerka / Passenger

 

TV

1957(1972) Eroica. Con bravura (TV)

1959 Wieczory generalskie / Generals’ Evenings (TV Theatre)

1960 Pasażerka / Passenger (TV Theatre)

1961 Arlekinada / Harlequinade (TV Theatre)

 

Polska Kronika Filmowa (PKF) / Polish National Newsreel (PNN)

1950 Wiec w Baranowiczach, XI 1950 / Mass meeting in Baranowicze, XI 1950 (doc., short)

1950 Dekoracje, efekty nocne, XI 1950 / Decorations, night effects, XI 1950 (doc., short)

1950 Akademia ku czci Józefa Bema, XII 1950 / A ceremony in memory of Józef Bem, XII 1950 (doc., short)

1951 Wystawa Młodzież w walce o pokój, I 1951 / The exhibition Młodzież w walce o pokój (Youth Fighting for Peace), I 1951 (doc., short)

1951 Fabryka żarówek wykonała roczny plan, I 1951 / The light bulb factory has fulfilled the annual plan, I 1951 (doc., short)

1951 Fabryka penicyliny, PKF 1951, nr 3 / The penicillin factory, PNN 1951, no. 3 (doc., short)

1951 Sztuka Zwycięstwo w Teatrze Nowym, II 1951 / The play Zwycięstwo (Victory) in ‘Nowy’ Theatre, II 1951 (doc., short)

1951 Walka z alkoholizmem, PKF 1951, nr 8 / Fighting with alcoholism, PNN 1951, no. 8 (doc., short)

1951 Dom Dziecka im. św. Gertrudy, PKF 1951, nr 10 / St. Gertrude’s orphanage, PNN 1951, no. 10 (doc., short)

1951 Windziarki na Muranowie (dokrętka do materiału Zbigniewa Raplewskiego), PKF 1951, nr 10 / Lift attendants in Muranów (additional shooting for Zbigniew Raplewski’s material), PNN 1951, no. 10 (doc., short)

1951 Mecz piłki nożnej CWKS – Unia, PKF 1951, nr 14 / Football match CWKS – Unia, PNN 1951, no. 14 (co-dir., doc., short)

1951 Zabawa na Mariensztacie, PKF 1951, nr 23 / Party in Mariensztat, PNN 1951, no. 23 (co-dir., doc., short)

1951 Miejski szpital położniczy w Warszawie, PKF 1951, nr 23 / City Maternity Hospital in Warsaw, PNN 1951, no. 23 (doc., short)

1951 Zespół Aleksandrowa, VII 1951 / The Alexandrov’s Band, VII 1951 (doc., short)

1951 Rumuński Zespół Pieśni i Tańca, PKF 1951, nr 37 / Romanian Song and Dance Group, PNN 1951, no. 37 (doc., short)

1956 Komeda i jego zespół, PKF 1956, nr 36 / Komeda and His Band, PNN 1956, no. 36 (doc., short)

1959 Wydanie (anty)jubileuszowe, PKF 1959, nr 52 AB, wydanie specjalne z okazji jubileuszu 15-lecia PKF / The (Anti)celebratory Version, PNN 1959, no. 52 AB, special edition on the 15th anniversary of PNN (doc., short)

Opracowanie: Mirella Napolska-Jarocka

Artykuły o filmie

Film w internecie

Twórcy

reżyseria Andrzej Munk
scenariusz Jerzy Stefan Stawiński, based on a novel by Jerzy Stefan Stawiński
zdjęcia Jerzy Lipman, Krzysztof Winiewicz
montaż Jadwiga Zajicek
muzyka Jan Krenz
obsada Bogumił Kobiela, Maria Ciesielska, Helena Dąbrowska, Kwiatkowska, Krystyna Karkowska, Barbara Połomska, Irena Stalończyk, Bartosik, Henryk Bąk, Mariusz Dmochowski, Aleksander Dzwonkowski, Edward Dziewoński, Tadeusz Janczar, Stanisław Jaworski, Andrzej Krasicki, Wojciech Lityński, Kazimierz Opaliński, Jerzy Pichelski, Adam Pawlikowski, Wojciech Siemion, Jan Tadeusz Stanisławski, Tadeusz Waczkowski, Karolina Borchardt, Zbigniew Cynkutis, Jerzy Dobrowolski, Stanisław Dygat, Jakub Goldberg, Wiesław Gołas, Maria Kaniewska, Roman Kłosowski, Henryk Kucharski, Zdzisław Leśniak, Zygmunt Listkiewicz, Potocki, Mirosława Marcheluk, Józef Nowak, Leopold Rene Nowak, Czesław Piaskowski, Leonard Pietraszak, Wojciech Pokora, Roman Polański, Sylwester Przedwojewski, Sława Przybylska, Ryszard Ronczewski, Witold Sadowy, Witold Skaruch, Wojciech Skibiński, Kazimierz Stankiewicz, Kazimierz Wilamowski, Ewa Wiśniewska, Danuta Wodyńska, Stanisław Wyszyński
producent Wilhelm Hollender
produkcja Zespół Filmowy „Kamera”
właściciel praw Studio Filmowe „Oko”
źródło kopii Filmoteka Narodowa
język polski
barwa cz.-b.