English

12 małp

Terry Gilliam
Twelve Monkeys
USA 1995 / 129’

Jeden z najbardziej oryginalnych filmów science fiction w historii kina. Rok 2035, podziemne bunkry zamieszkane przez ludzi, którym udało się przeżyć apokaliptyczną epidemię. James Cole zostaje wysłany w przeszłość, by zbadać pochodzenie wirusa, który wywołał chorobę. Katastrofy nie da się cofnąć, to, co się wydarzyło, nie poddaje się zmianom. Scenariusz Janet i Davida Peoplesów (David był też współscenarzystą Łowcy androidów i scenarzystą Bez przebaczenia) nie koncentruje się na dziejach ludzkości jako takiej, ale na indywidualnych zmaganiach Jamesa, który dźwiga ciężar funkcjonowania w kilku płaszczyznach czasowych równolegle i zaczyna wątpić w realność swoich doświadczeń – uznanie ich za wytwór choroby psychicznej zdaje się w pewnym momencie przynosić ulgę. Obsadzonemu w głównej roli Bruce’owi Willisowi (który otrzymał od reżysera listę „aktorskich klisz Willisa” z zakazem ich stosowania w filmie) partneruje Madeleine Stowe jako psychiatra oraz nominowany do Oscara Brad Pitt wcielający się w szalonego ekologa. Film został zainspirowany nowofalowym krótkim metrażem Chrisa Markera La Jetée z 1962 roku (choć sam Gilliam nie obejrzał go przed przystąpieniem do realizacji filmu), nawiązuje też do Zawrotu głowy Hitchcocka.


Jagoda Murczyńska

nagrody

Golden Globes 1996 – Best Performance by an Actor in a Supporting Role in a Motion Picture; Academy of Science Fiction, Fantasy & Horror Films, USA 1996 – Saturn Award for Best Costumes, Best Science Fiction Film, Best Supporting Actor

Terry Gilliam

Najpierw rysownik, ilustrator, autor reklamówek, producent. Urodził się w 1940 roku w Medicine Lake, Minnesota, USA. W 1969 w Londynie dołączył do grupy brytyjskich komików, zasłynął pomysłowymi animacjami-wycinankami, wykorzystanymi w filmach Monty Pythona. Sporadycznie występował jako aktor. Monthy Python i święty Graal był dla niego szansą, by po raz pierwszy stanąć za kamerą wraz ze współreżyserem Terry Jonesem, a wkrótce doczekał się samodzielnego debiutu Jabberwocky. Przylgnęła do niego łatka niepoprawnego fantasty i anarchicznego humorysty. Oscylując pomiędzy artystyczną ekstrawagancją i zadziwiającą nieprzewidywalnością, Gilliam konsekwentnie dowodzi oryginalności plastycznej swoich wizji.

W 2009 roku został uhonorowany nagrodą Academy Fellowship, jest laureatem m.in. nagród BAFTA (animacje dla Latającego Cyrku Monthy Pythona), nominacji do Oscara (scenariusz Brazil) czy Złotych Globów krytyki w USA.

Filmografia

1975 Monty Python i Święty Graal / Monty Python and the Holy Grail (co-dir.)

1977 Jabberwocky

1981 Bandyci czasu / Time Bandits

1983 Karmazynowe Ubezpieczenie Ostateczne / The Crimson Permanent Assurance (short)

1985 Brazil

1988 Przygody Barona Munchhausena / The Adventures of Baron Munchhausen

1991 Fisher King / The Fisher King

1995 12 małp / Twelve Monkeys

1998 Las Vegas Parano / Fear and Loathing in Las Vegas

2005 Nieustraszeni bracia Grimm / The Brothers Grimm

2005 Kraina traw / Tideland

2009 Parnassus – człowiek, który oszukał diabła / The Imaginarium of Doctor Parnassus

2010 The Legend of Hallowdega (short)

2011 Świetna rodzina / The Wholly Family (short)

 

selected animations

1968 Czas na opowieść / Storytime (short)

1968 Animations for We Have Ways of Making You Laugh

1968 Animations for The Marty Feldman Comedy Machine

1968 Świąteczna kartka / The Christmas Card (animation for Do Not Adjust Your Stockings)

1968 Animations for Do Not Adjust Your Set

1969–1974 Animations for TV series Latający Cyrk Monty Pythona / Monty Python’s Flying Circus

1971 Sen o lataniu / The Miracle of Flight (short)

1971 Animations for A teraz coś z zupełnie innej beczki / And Now for Something Completely Different

1979 Animations for Żywot Briana / Monty Python’s Life of Brian

1982 Animations for Monty Python na żywo w Hollywood Bowl / Monty Python Live at Hollywood Bowl

1983 Animations for Sens życia według Monty Pythona / Monty Pythons The Meaning of Life

2006 Animations for Latający Cyrk Monty Pythona – Perełki Monty Pythona: Terry Gilliam / Monty Python’s Flying Circus – Terry Gilliam’s Personal Best

Opracowanie: Jagoda Murczyńska

Twórcy

reżyseria Terry Gilliam
scenariusz David Peoples, Janet Peoples, based on a film by Chris Marker
zdjęcia Roger Pratt
montaż Mick Audsley
muzyka Paul Buckmaster
obsada Bruce Willis, Madeleine Stowe, Brad Pitt, Jon Seda, Christopher Plummer, Michael Chance, Vernon Campbell, Frederic Strother, Frank Gorshin, Simon Jones
producent Lloyd Phillips, Charles Roven
produkcja Universal Pictures, Atlas Entertainment, Classico
właściciel praw Universal
język angielski