English

Dziecko czeka

John Cassavetes
A Child Is Waiting
USA 1963 / 102’

Jeszcze przed zakończeniem zdjęć do Spóźnionego bluesa Paramount zaproponował Cassavetesowi siedmioletni kontrakt, w ramach którego reżyser miał kręcić dwa filmy rocznie. Porażka pierwszego filmu i brak porozumienia przy pracy nad kolejnym spowodowały, że szefostwo wytwórni wyraziło zgodę na pracę Cassavetesa ze Stanleyem Kramerem. Kramer był w tym czasie niezwykle wpływową postacią. Jako niezależny producent znany był z podejmowania w swoich filmach drażliwych tematów, takich jak osąd zbrodniarzy nazistowskich czy kwestie rasowe.

Film rozgrywa się w niezwykle progresywnym – jak na czas akcji – ośrodku dla dzieci opóźnionych w rozwoju. Zdjęcia kręcono w rzeczywistych miejscach z udziałem naturszczyków. Cassavetes zamierzał pokazać, jak te dzieci żyją, chciał przedstawić interakcje, jakie zachodzą między nimi. Kramer myślał o wyeksponowaniu wątku romansowego pomiędzy doktorem Clarkiem (Lancaster) a nowo przybyłą nauczycielką (Garland). Mimo obietnic Kramer zmontował film po swojemu. Podczas roboczej projekcji filmu doszło do konfrontacji między nim a Cassavetesem, o której później jeszcze przez lata krążyły rozmaite historie. Po obejrzeniu filmu reżyser przyparł producenta do ściany i zażądał usunięcia swojego nazwiska z czołówki. Nie jest pewne, czy go uderzył, czy nie. Cassavetes mówił później, że był na tyle rozważny, by tego nie zrobić. Mimo to do 1967 roku film nie pojawił się na dużym ekranie.

Elżbieta Durys



John Cassavetes

John Cassavetes (1929–1989) – urodzony w Nowym Jorku amerykański aktor i autor filmowy greckiego pochodzenia. Obecnie uznaje się go za twórcę kina niezależnego w Stanach Zjednoczonych. Do filmu, jak twierdził, trafił przypadkiem. Karierę rozpoczął jako aktor w latach 50. XX wieku. Grywał postacie zbuntowanych i niezależnych mężczyzn. Aktorstwo szybko przestało mu wystarczać. Pod koniec dekady, przy pomocy oraz wsparciu finansowym ze strony przyjaciół, nakręcił swój pierwszy autorski film Cienie. Wywołał on niezwykłe poruszenie na Wschodnim Wybrzeżu i w Europie. Sukces Cieni spowodował zainteresowanie ze strony Hollywood. Po kilku bolesnych doświadczeniach podczas kręcenia dwóch filmów (Spóźniony blues i Dziecko czeka) oraz z wilczym biletem Cassavetes wrócił z Hollywood do Nowego Jorku. Kilka lat względnej bezczynności, przeprowadzka do Los Angeles oraz powiększenie rodziny (wraz z aktorką Geną Rowlands tworzyli niezwykły związek; Gena była gwiazdą wielu jego filmów) poprzedziły dojrzały okres jego twórczości. Do Hollywood wracał, by grać, zdobywając w ten sposób fundusze na swoje niezależne filmy. Łącznie nakręcił ich dziewięć. Prócz Cieni są to kolejno: Twarze, Mężowie, Minnie i Moskowitz, Kobieta pod presją, Zabójstwo chińskiego bukmachera, Premiera, Gloria, Strumienie miłości. Zmarł w 1989 roku po wielu latach zmagań z marskością wątroby.

Filmy Cassavetesa od początku budziły kontrowersje. Podczas gdy w Stanach traktowano je z rezerwą, w Europie odnosiły sukcesy i zbierały nagrody. Chcąc je jak najogólniej scharakteryzować, można by przywołać określenie Krzysztofa Mętraka. Pisząc o dziełach amerykańskiego twórcy, powiedział, że jest to miazga Cassavetesa. Można to rozumieć na wiele sposobów. Cassavetes odrzucał wszystkie konwencje dotyczące sposobu przedstawiania i poruszanych tematów, serwując widzowi miazgę. Reżyser nie sugerował prostych rozwiązań. Mimo że poruszał bardzo bolesne kwestie często w bardzo bolesny sposób, nie podsuwał na koniec rozwiązania, ale właśnie miazgę. Wreszcie widz, który zdecyduje się wejść w świat Cassavetesa, po obejrzeniu jego filmów będzie się czuł, jakby zrobiono z niego miazgę.

Filmografia

1959 Cienie / Shadows

1961 Spóźniony blues / Too Late Blues

1963 Dziecko czeka / A Child Is Waiting

1968 Twarze / Faces

1970 Mężowie / Husbands

1971 Minnie i Moskowitz / Minnie and Moskowitz

1974 Kobieta pod presją / A Woman Under the Influence

1976 Zabójstwo chińskiego bukmachera / The Killing of a Chinese Bookie

1977 Premiera / Opening Night

1980 Gloria

1984 Strumienie miłości / Love Streams

1986 Wielki kłopot / Big Trouble

Filmy telewizyjne / TV films

Johnny Staccato, odcinki / TV episodes: Murder for Credit (1959), Evil (1959), A Piece of Paradise (1959), Night of Jeopardy (1960), Solomon (1960)

The Lloyd Bridges Show, odcinki / TV episodes: A Pair of Boots (1962), My Daddy Can Beat Your Daddy (1963)

Bob Hope Presents Chrystler Theatre, odcinek / TV episode: In Pursuit of Excellence (1966)

Columbo, odcinek / TV episode: Etiuda w czerni / Étude in Black (1972)


Twórcy

reżyseria John Cassavetes
scenariusz Abby Mann
zdjęcia Joseph LaShelle
montaż Gene Fowler Jr., Robert C. Jones
muzyka Ernest Gold
obsada Burt Lancaster, Judy Garland, Gena Rowlands, Steven Hill, Bruce Ritchey, Gloria McGehee, Paul Steward
producent Stanley Kramer, Philip Langer
produkcja Stanley Kramer Productions
właściciel praw Hollywood Classics (London)
źródło kopii Filmoteka Narodowa
język angielska
barwa cz.-b.