Przystanek na bagniskach

Pierwszy film Jana Troella zrealizowany w ramach profesjonalnej kinematografii jako szwedzka część skandynawskiego filmu nowelowego pt. 4 x 4. Była to adaptacja opowiadania noblisty Eyvinda Johnsona, którą zaszczycił swoim udziałem w roli głównej Max von Sydow, od tej pory ulubiony aktor nie tylko Bergmana, ale także Troella. Historia kolejarza, który pewnego dnia ulegając kaprysowi, opuszcza na odludnej stacyjce swój pociąg i po torach wyrusza przed siebie, aby napawać się poczuciem radosnej wolności. Wkrótce okazuje się jednak, że prawdziwym celem tej wyprawy jest ogromny głaz, który kolejarz zrzuca ze wzgórza tylko po to, aby przeżyć chwilę cudownej ekstazy. Po dokonaniu tego bezinteresownego wysiłku powraca do monotonii swojego codziennego życia.

Spontaniczny gest kolejarza był wyrazem indywidualnego buntu przeciwko rutynie życia podporządkowanego bezdusznej dyscyplinie, gdzie nie ma miejsca na wyobraźnię, wolność, romantykę, poezję życia, zachwyt nad urodą świata natury czy pragnienie choćby chwilowej odmiany przeznaczenia.

Przystanek na bagniskach sygnalizuje najważniejsze motywy późniejszej twórczości Jana Troella.

Tadeusz Szczepański