English

Twarze

John Cassavetes
Faces
USA 1968 / 131’

Twarze uznać można za w pełni dojrzały film Cassavetesa. Po bolesnych doświadczeniach pracy w systemie hollywoodzkim, po konflikcie z przyjaciółmi, z którymi pracował przy Cieniach (kilku z nich wytoczyło Cassavetesowi proces o zyski z rzekomych dochodów) oraz po przymusowej bezczynności (co przy temperamencie i energii twórcy było niezwykłym wyzwaniem) Cassavetes przystąpił wreszcie do kręcenia nowego filmu. Jak we wszystkich jego autorskich filmach tematem są tu problemy, które były również jego udziałem. Żyjąc pośród reprezentantów klasy średniej, obserwował związki. Twarze są filmem o tym, co dzieje się z dwojgiem ludzi po kilku latach małżeństwa, o tym, jak wyglądają wzajemne relacje, dynamika codziennego życia.

Film przedstawia dzień Marii i Richarda Frostów. Znudzony i wypalony Richard, producent filmowy, próbuje zmienić swoje życie, rzucając się w objęcia luksusowej call girl. W tym czasie jego żona Maria po raz pierwszy dopuszcza do siebie prawdę o ich związku. Dla obojga jest ona przygniatająca.

Ray Carney, biograf i znawca twórczości Cassavetesa, uważa, że jest to jeden z najbardziej wyrazistych filmów, w którym autor zestawia z jednej strony postaci męskie i kobiece, z drugiej zaś tych, którzy życie traktują jak wyzwanie do tego, by każdy dzień i każde wydarzenie traktować jako coś nadzwyczajnego (nazywa to przygodą ontologicznego otwarcia), oraz uciekających przed życiem w utarte schematy, wzory i frazesy (por. chociażby: R. Carney, The Films of John Cassavetes, Cambridge University Press, Cambridge 1996, s. 237–242).

Elżbieta Durys

nagrody

Venice IFF 1968 – najlepszy aktor, National Society of Film Critics Awards 1969 – najlepszy scenariusz, najlepsza rola drugoplanowa

John Cassavetes

John Cassavetes (1929–1989) – urodzony w Nowym Jorku amerykański aktor i autor filmowy greckiego pochodzenia. Obecnie uznaje się go za twórcę kina niezależnego w Stanach Zjednoczonych. Do filmu, jak twierdził, trafił przypadkiem. Karierę rozpoczął jako aktor w latach 50. XX wieku. Grywał postacie zbuntowanych i niezależnych mężczyzn. Aktorstwo szybko przestało mu wystarczać. Pod koniec dekady, przy pomocy oraz wsparciu finansowym ze strony przyjaciół, nakręcił swój pierwszy autorski film Cienie. Wywołał on niezwykłe poruszenie na Wschodnim Wybrzeżu i w Europie. Sukces Cieni spowodował zainteresowanie ze strony Hollywood. Po kilku bolesnych doświadczeniach podczas kręcenia dwóch filmów (Spóźniony blues i Dziecko czeka) oraz z wilczym biletem Cassavetes wrócił z Hollywood do Nowego Jorku. Kilka lat względnej bezczynności, przeprowadzka do Los Angeles oraz powiększenie rodziny (wraz z aktorką Geną Rowlands tworzyli niezwykły związek; Gena była gwiazdą wielu jego filmów) poprzedziły dojrzały okres jego twórczości. Do Hollywood wracał, by grać, zdobywając w ten sposób fundusze na swoje niezależne filmy. Łącznie nakręcił ich dziewięć. Prócz Cieni są to kolejno: Twarze, Mężowie, Minnie i Moskowitz, Kobieta pod presją, Zabójstwo chińskiego bukmachera, Premiera, Gloria, Strumienie miłości. Zmarł w 1989 roku po wielu latach zmagań z marskością wątroby.

Filmy Cassavetesa od początku budziły kontrowersje. Podczas gdy w Stanach traktowano je z rezerwą, w Europie odnosiły sukcesy i zbierały nagrody. Chcąc je jak najogólniej scharakteryzować, można by przywołać określenie Krzysztofa Mętraka. Pisząc o dziełach amerykańskiego twórcy, powiedział, że jest to miazga Cassavetesa. Można to rozumieć na wiele sposobów. Cassavetes odrzucał wszystkie konwencje dotyczące sposobu przedstawiania i poruszanych tematów, serwując widzowi miazgę. Reżyser nie sugerował prostych rozwiązań. Mimo że poruszał bardzo bolesne kwestie często w bardzo bolesny sposób, nie podsuwał na koniec rozwiązania, ale właśnie miazgę. Wreszcie widz, który zdecyduje się wejść w świat Cassavetesa, po obejrzeniu jego filmów będzie się czuł, jakby zrobiono z niego miazgę.

Filmografia

1959 Cienie / Shadows

1961 Spóźniony blues / Too Late Blues

1963 Dziecko czeka / A Child Is Waiting

1968 Twarze / Faces

1970 Mężowie / Husbands

1971 Minnie i Moskowitz / Minnie and Moskowitz

1974 Kobieta pod presją / A Woman Under the Influence

1976 Zabójstwo chińskiego bukmachera / The Killing of a Chinese Bookie

1977 Premiera / Opening Night

1980 Gloria

1984 Strumienie miłości / Love Streams

1986 Wielki kłopot / Big Trouble

Filmy telewizyjne / TV films

Johnny Staccato, odcinki / TV episodes: Murder for Credit (1959), Evil (1959), A Piece of Paradise (1959), Night of Jeopardy (1960), Solomon (1960)

The Lloyd Bridges Show, odcinki / TV episodes: A Pair of Boots (1962), My Daddy Can Beat Your Daddy (1963)

Bob Hope Presents Chrystler Theatre, odcinek / TV episode: In Pursuit of Excellence (1966)

Columbo, odcinek / TV episode: Etiuda w czerni / Étude in Black (1972)


Twórcy

reżyseria John Cassavetes
scenariusz John Cassavetes
zdjęcia Maurice McEndree, Al Ruban, Haskell Wexler
montaż Maurice McEndree, Al Ruban, John Cassavetes
obsada John Marley, Gena Rowlands, Lynn Carlin, Seymour Cassel, Fred Draper, Val Avery, Dorothy Gulliver, Joanne Moore Jordan, Darlene Conley, Gene Darfler, Elizabeth Deering
producent Maurice McEndree, Al Ruban, John Cassavetes
właściciel praw Faces Distribution
źródło kopii British Film Institute
język angielska
barwa cz.-b.