Cwał

Autobiograficzny powrót do czasów dzieciństwa, utrzymany w humorystyczno-sentymentalnym tonie, posłużył Zanussiemu jako pretekst do rozwinięcia tematu "inteligent wobec komunizmu". Ciotka głównego bohatera ma oryginalny pomysł na ocalenie etosu inteligenta w mrocznych czasach stalinizmu - udaje, że ma siostrę-bliźniaczkę. Dzięki podwójnej tożsamości udaje jej się godzić w miarę spokojne życie z działalnością iście wywrotową. Broniąc się przed deklasacją ciotka zostaje kimś na kształt Wallenroda, a wszelkie kompromisy (takie jak przynależność rzekomej bliźniaczki do partii) traktuje jak przygodę. Ekranowym odpowiednikiem Zanussiego wskazanym przez niego samego jest mały Hubert. Drugim alter ego autora wydaje się być postać ciotki - w końcu aktywna twórczość filmowa w czasach PRL-u wymagała sztuki kamuflażu, podobnej do tej, jaką uprawiała bohaterka. W wyrazistej roli ciotki - brawurowa Maja Komorowska. Przedstawiony z perspektywy dziecka świat w tle, z nutką nostalgii, uśmiechniętymi inteligentami jeżdżącymi konno i karykaturalnymi aparatczykami, przypomina pożółkłą fotografię z rodzinnego albumu.

Mirella Napolska