Adopcja
Jeden z pierwszych filmów Márty Mészáros, triumfalny zwycięzca festiwalu filmowego w Berlinie. 42-letnia Kata Csontosné prowadzi szarą i beznamiętną egzystencję robotnicy w jednej z fabryk. Wolne chwile spędza z żonatym mężczyzną, choć zdaje sobie sprawę, że romans z wciąż spieszącym się kochankiem nigdy nie przekształci się w małżeństwo. Starzejąca się Kata nie jest w stanie przekonać go do dziecka, które chciałaby wychować, nawet w samotności i na przekór otoczeniu. Kompensacją nieosiągalnego macierzyństwa staje się dla niej przyjaźń z nastolatką wychowaną w domu dziecka. To właśnie dzięki niej Kata rozkwita, opuszcza kokon codziennych rytuałów, walczy o cudze szczęście, zdobywając się na czyn niemal heroiczny - adopcję i samotne rodzicielstwo.
Surowy i nakręcony z dbałością o społeczny realizm film Márty Mészáros należy do najwybitniejszych obrazów kina węgierskiego. Reżyserka skoncentrowała się w nim na relacjach między kobietami, zdolnymi do cichej solidarności i niemego porozumienia, wyrastającymi ponad władczych, ale też niespełnionych i napastliwych mężczyzn. Siłą tego subtelnego i nakręconego z dużą wrażliwością filmu stało się także aktorstwo, a zwłaszcza odtwórczyni głównej roli - wiarygodna w każdym geście Katalin Berek.
Rafał Syska
Márta Mészáros
Urodzona w 1931 r. w Budapeszcie węgierska reżyserka i scenarzystka. Córka znanego rzeźbiarza i działacza komunistycznego, dzieciństwo spędziła w radzieckim Kirgistanie. Na Węgry wróciła w 1946 r. i ukończyła w Budapeszcie Wyższą Szkołę Teatralną i Filmową. Doświadczenie emigracji i śmierci rodziców zamordowanych w czasie czystek stalinowskich zawarła w cyklu filmowym: Dziennik dla moich dzieci (1982, nagrodzony na festiwalu w Cannes), Dziennik dla moich ukochanych (1987, nagrodzony na festiwalu w Berlinie) i Dziennik dla moich rodziców (1990). Wcześniej dała się poznać jako czołowa węgierska reżyserka-feministka, opisująca dylematy kobiet uwikłanych w społeczne i polityczne ograniczenia komunistycznej codzienności: Dziewczyna (1968), Swobodny oddech (1973), Adpocja (1975, Złoty Niedźwiedź w Berlinie). Była żoną Miklósa Jancsó, potem związana z Janem Nowickim. Dzieląc swój czas między Węgry i Polskę, u nas zrealizowała część swoich ostatnich filmów: Siódmy pokój (1995, Feliks za rolę kobiecą dla Mai Morgenstern) i Córy szczęścia (1999).
Wybrana filmografia:
1968 Dziewczyna / Eltávozott nap / The Girl
1969 Pustka / Holdudvar / Binding Sentiments
1975 Adopcja / Örökbefogadás / Adoption
1981 Anna / Anna / Mother and Daughter
1984 Dziennik dla moich dzieci / Napló gyermekeimnek / Diary for My Children
1987 Dziennik dla moich ukochanych / Napló szerelmeimnek / Diary for My Loves
1990 Dziennik dla moich rodziców / Napló apámnak, anyámnak / Diary for My Parents
1995 Siódmy pokój / A hetedik szoba / The Seventh Room
2000 Mała Vilma / Kisvilma - Az utolsó napló / Little Vilna: The Last Diary
2009 A Remény