English

Diamanda Galás

Diamanda Galás – to nazwisko nasuwa na myśl jeden z najbardziej oryginalnych i niezwykłych kobiecych wokali ostatnich dziesięcioleci. I to właśnie ta, obdarzona rozciągającym się na trzy i pół oktawy głosem wokalistka, będzie jedną z głównych gwiazd sceny muzycznej 13. edycji Międzynarodowego Festiwalu Filmowego T-Mobile Nowe Horyzonty.

Wszechstronna wokalistka, śpiewaczka operowa, wirtuozka fortepianu, kompozytorka, performerka, artystka multimedialna i audiowizualna – to tylko część z określeń, które opisują bogatą działalność Diamandy Galás. Obecna na muzycznej scenie od końca lat 70-tych XX wieku, szybko doceniona została za swoje obrazoburcze, oryginalne podejście do materii jazzu i bluesa, w ramach którego burzy wszelkie ustalone formy i konwencje. Pochodząca z muzykalnej rodziny Galás rozpoczęła swoją drogę w muzyce jako pianistka na improwizowanej scenie San Diego i Los Angeles, a jej właściwy debiut na światowych scenach miał miejsce na prestiżowym festiwalu teatralnym w Awinionie, gdzie zaśpiewała główną rolę w w operze Vinko Globokara Un jour comme un autre. Przełomem w jej karierze był dźwiękowy performance Wild Women with Steak Knives (1980) oraz jej debiutancki album The Litanies of Satan, po których to przyszła pora na inne, wysoko ocenione przez krytyków i publiczność dzieła, takie jak Plague Mass, Defixiones: Orders from the Dead, Vena Cava, Schrei X czy The Refugee.

W chwili obecnej artystka skupia się na programach muzycznych opartych na tekstach klasycznych poetów przeklętych i współczesnych prześladowanych literatów. Jej najnowszy projekt, Espergesia, czerpiący z twórczości Cesara Vallejo, będzie serią występów a capella w miejscach, w których echo rozbrzmiewa przez co najmniej 20 sekund.

Dźwięki, które Diamanda Galás potrafi wydobyć ze swojego gardła, wykraczają dalece poza tradycyjne postrzeganie śpiewu – jej głos to niepowtarzalny i jedyny w swoim rodzaju instrument, którym artystka posługuje się z niesamowitą wirtuozerią. Znakiem rozpoznawczym Diamandy są płynne przejścia od operowych wokaliz poprzez szeroką gamę pełnych emocjonalności zawodzeń, tajemniczych pomruków, teatralnych szeptów i szaleńczych wrzasków, aż po sferę radykalnego wokalnego eksperymentu, w którym nie ma ona sobie równych. Swoim głosem Diamanda Galás potrafi zabrać słuchaczy w podróż do krainy, w której rządzą najbardziej pierwotne instynkty, gdzie nie ma miejsca na intelektualną analizę i klasyczne postrzeganie piękna. Ta wybitna artystka nie boi się podejmowania tematów kontrowersyjnych, trudnych i niepopularnych – w swoich kompozycjach i utworach piętnuje nietolerancję, obłudę, obojętność i wszelkie formy niesprawiedliwości społecznej, walczy o godność chorych i odrzuconych, staje po stronie uciśnionych i wykluczonych grup i jednostek. Lista osób, z którymi Diamanda Galás weszła w twórczą kolaborację jest imponująca – przede wszystkim pod względem jakościowym. Wokalistka współpracowała między innymi z jednym z najważniejszych awangardowych kompozytorów XX wieku Iannisem Xenakisem, z reformatorem jazzowej formuły Johnem Zornem, z Johnem Paulem Jonesem – basistą legendarnego rockowego zespołu Led Zeppelin czy też jedną z najciekawszych formacji synth-popowych – grupą Erasure.

Nie można się dziwić, że obdarzoną tak niezwykłymi możliwościami wokalnymi artystką zainteresowali się twórcy filmowi – jej głos pojawił się w takich filmach jak Wąż i Tęcza w reżyserii Wesa Cravena, w którym Galás użyczyła swojego głosu zmarłym.  To właśnie Diamandę usłyszeć można w dźwiękach wydawanych przez wampirzyce w Drakuli Francisa Forda Coppoli. To w końcu jej głosem przemawia postać czarownicy w Conanie Barbarzyńcy Johna Miliusa. Nagrane przez nią utwory pojawiły się na ścieżkach dźwiękowych do takich filmów jak Ostatni Anglicy Dereka Jarmana, Urodzeni Mordercy Olivera Stone'a czy też Ring 2 Hideo Nakaty. W 2010 roku wraz z reżyserem Davide Pepe  stworzyła eksperymentalny film Schrei 27 – poruszającą audiowizualną wiwisekcję samotności i cierpienia.