Syberberg i Wagner
Hitler, ein Film aus Deutschland (Hitler – film z Niemiec, 1976/77) to siedmiogodzinny film kolażowo-operowy, wykorzystujący dokumenty filmowe, fotografie i diapozytywy, archiwalne i współczesne nagrania radiowe, reprodukcje malarstwa i dzieł architektury, fragmenty dokumentów historycznych, przemówień, utworów literackich, filozoficznych, klasycznych filmów etc. Na równi z aktorami występują marionetki i kukły. A wszystko to w onirycznej, przerażającej scenerii teatralno-operowej, pełnej mgieł, rekwizytów z różnych epok i ruchomych dekoracji. – pisał Krzysztof Stanisławski w Nowym kinie niemieckim. I cytował reżysera, Hansa Jürgena Syberberga: Nie widzę potrzeby usprawiedliwiania się, że robię film o Hitlerze, bo to jest temat naszego stulecia. I to nie tylko dla nas, Niemców. Uważam Hitlera za wielkiego "kusiciela" demokracji, toteż jak długo demokracja będzie istnieć, tak długo będzie tematem o wielkiej doniosłości…
Projekt "Syberberg i Wagner" powstaje z okazji 200. rocznicy urodzin Ryszarda Wagnera i zwraca uwagę na wpływ, jaki wywarła twórczość Wagnera na kino Hansa Jürgena Syberberga. Organizatorzy projektu: Goethe-Institut, Centrum Sztuki Współczesnej Łaźnia w Gdańsku, Filmoteka Narodowa, Fundacja Kampania Artystyczna.
Hans Jürgen Syberberg urodził się w 1935 roku w Nossendorf (Pomorze Zachodnie). Wychowywał się na wsi. W 1947 jego rodzina przeprowadziła się do Rostocku, gdzie Hans-Jürgen miał kontakt z teatrem, muzyką i kinem w wydaniu radzieckich produkcji Sovexportu i niemieckiej DEFY (wytwórnia filmowa Deutsche Film Aktiengesellschaft). Tutaj zetknął się także z Benno Bessonem z Berliner Ensemble Brechta, który zaprosił młodego Syberberga do Berlina, gdzie powstał jego pierwszy, nakręcony kamerą 8 mm film z przedstawienia Brechta. W 1955 roku Syberberg przeniósł się do Niemiec Zachodnich. Najpierw odbył podróż po Europie: Paryż, Londyn, Wiedeń, Rzym, Berlin Zachodni. Potem studiował w Monachium literaturę i historię sztuki, tam też się doktoryzował (tematem dysertacji był Absurd u Dürrenmatta).
W 1962 pracował jako asystent reżysera w Münchner Kammerspiele. Od 1963 pracował w bawarskim radio i telewizji, realizując tam reportaże, audycje monograficzne, poświęcone wybitnym artystom i dziełom. W ciągu trzech lat stworzył ponad osiemdziesiąt programów telewizyjnych i dwa filmy muzyczne o Fritzu Kartnerze. Jego dorobek zawiera między innymi takie tytuły jak Ludwig, Hitler - film z Niemiec, Parsifal czy Ein Traum, was sonst?. Hans-Jürgen Syberberg do dziś zalicza się do grupy najbardziej kontrowersyjnych twórców niemieckiego kina. Jego dzieła, odrzucane przez długi czas przez rodzimą krytykę, znalazły swoich zwolenników na arenie międzynarodowej - wśród zwolenników znalazły się takie osobistości jak Susan Sontag, Michel Foucault, Francis Ford Coppola. Syberberg ze swoją skłonnością do przekraczania granic nieustannie podejmował ryzyko syntezy różnych gatunków sztuki, a jego dzieła, konfrontujące odbiorców z treściami łamiącymi konwencje starochrześcijańskiej Europy, do dziś znajdują licznych miłośników.
Wybrana filmografia:
1965 Romy - Anatomie eines Gesichts
1969 Scarabea - Wieviel Erde braucht der Mensch?
1970 Nach meinem letzten Umzug...
1972 Ludwig - Requiem für einen jungfräulichen König
1974 Karl May - Auf der Suche nach dem verloren Paradies
1977 Hitler - film z Niemiec / Hitler - ein Film aus Deutschland
1982 Parsifal
1994 Ein Traum, was sonst?
(na podstawie: Krzysztof Stanisławski, Nowe kino niemieckie od 1962 do teraz, Sopot 1998)