Wielka droga

Młody żołnierz, ranny w bitwie o Monte Cassino, trafia do szpitala wojskowego. Waży się to, czy odzyska wzrok. W imię pomyślnej rekonwalescencji pielęgniarka udaje przed nim, że jest jego ukochaną z Polski. Aby jak najlepiej odgrywać rolę, czyta prowadzone przez niego zapiski. Razem z nią poznajemy historię mężczyzny, która zaczyna się w Lwowie w 1939 roku i prowadzi przez kolejne lata II wojny światowej oraz różne kraje. Wielka droga Michała Waszyńskiego na papierze jest typowym melodramatem, lecz w praktyce wykracza poza ramy konwencji. Fikcyjne, zainscenizowane w 1946 roku fragmenty zmontowano z autentycznymi wojennymi nagraniami. Całość ogląda się bardziej jak dokument niż fabułę – jak wspomnienie niedawnych wydarzeń, w którym fantazja stanowi nie materiał, lecz spoiwo.

Piotr Mirski

Legendarny film Michała Waszyńskiego, zrekonstruowany dzięki Filmotece Narodowej – Instytutowi Audiowizualnemu, stanowi zabytek historyczny, który oprócz elementów fabuły zawiera cenne zdjęcia dokumentalne pokazujące drogę Polaków z Sybiru do Włoch, wojenną trasę polskich żołnierzy formujących armię Andersa w Rosji, którą śledzimy przez pryzmat losów pary narzeczonych ze Lwowa, rozłączonych w wojennej zawierusze. W filmie zostały wykorzystane materiały dokumentalne zarejestrowane przez filmowców podążających szlakiem II Korpusu. Widzimy m.in. atak ZSRR na Polskę 17 września 1939 roku, wywózki na Sybir, podpisanie paktu Sikorski-Majski, wyjście żołnierzy Andersa do Iranu, Palestyny i Iraku, Egiptu, walki we Włoszech oraz bitwę o Monte Cassino.

Wielka droga to film mający już ponad 75 lat, jednak dopiero od niedawna znany jest polskiej publiczności. Jedyna istniejąca w Polsce wersja tego filmu trafiła z USA do zbiorów Filmoteki Narodowej w 1962 roku. Jednak z uwagi na niewygodne dla Rosji Sowieckiej wątki film ten przez 25 lat przeleżał na półce i nie był publicznie pokazywany. Zawierał autentyczne zdjęcia ukazujące życie II Korpusu na całej trasie jego przemarszu, ćwiczenia oraz udział w operacjach wojskowych, z przygotowaniami do bitwy o Monte Cassino na czele, dlatego nie był traktowany jako fabuła, lecz jako archiwalia i udostępniane były tylko jego fragmenty. Przygotowana przez Filmotekę Narodową premiera odrestaurowanej Wielkiej drogi jest kolejnym ważnym przedsięwzięciem zmierzającym do przywrócenia polskiej kulturze i pamięci zbiorowej dokonań polskich twórców.

FINA