Roman Gutek: Trzecie Oko - nowe spojrzenie na zjawisko komun

Tematem sekcji Trzecie Oko podczas tegorocznego MFF T-Mobile Nowe Horyzonty będą komuny. Przeglądowi filmów towarzyszyć będzie panel dyskusyjny z udziałem socjologów, artystów i kuratorów oraz działania lokalnych grup NGO.

Chcemy pokazać, jak „rozmontowywano” rodzinę nuklearną w USA i Europie w latach 60, 70 i 80. ubiegłego wieku. To w dużej mierze wiemy z filmów z epoki, kręconych przez rówieśników buntujących się członków komun. To, czego nie wiemy, to dziedzictwo, jakie te eksperymenty po sobie pozostawiły. Każda komuna była utopią, w założeniu miała stworzyć nowego, lepszego człowieka, funkcjonującego w nowym, wspaniałym świecie. W praktyce dzieci, które wychowywały się w komunach mają mieszane odczucia. Czy rodzina jest źródłem cierpień? A wielka rodzina źródłem większych cierpień? Czy wręcz przeciwnie: jest wyzwoleniem? Jaka była pozycja kobiet w komunach: czy pod płaszczykiem równości nie były jednak wykorzystywane do gotowania i sprzątania? Aż w końcu wolna miłość i jej implikacje... Wciąż jest wiele dzieci, które szukają swojego prawdziwego ojca wśród członków komun. Nie będzie to jednak przegląd reakcyjny, ani też pochwała klasycznych wartości rodzinnych.

Obecnie powstaje wiele filmów o komunach. Być może dlatego, że, jak mówią statystyki, nigdy na świecie nie było tylu singli mieszkających w jednoosobowych gospodarstwach domowych jak obecnie. W dobie alienacji, rozmowy z ekranem komputera, samotnej internetowej pornografii, wspólne życie z ludźmi z krwi i kości wydaje się kuszącą alternatywą. Ale oczywiście nie można byłoby popełnić błędów przeszłości. Komuny znów wypływają na powierzchnię.

W programie sekcji, której kuratorką jest Ewa Szabłowska, zostanie zaprezentowany między innymi wielokrotnie nagradzany i dyskutowany Niech ogień płonie Jasona Osdera – found-footage’owe śledztwo w sprawie krwawej pacyfikacji grupy MOVE – afroamerykańskiej komuny z Filadelfii, łączącej ideały radykalnego powrotu do korzeni i zbrojnej walki z systemem. W filmie Amerykańska komuna siostry Rena i Nadine Mundo wracają na Farmę: legendarną, hipisowską komuną, na której się wychowały, co jest świetnym pretekstem do konfrontacji z przeszłością i fascynującą historią największego socjalistycznego eksperymentu Ameryki. Ciemną stronę zjawiska ujawnia film Ojcowie, matka i ja Paula-Juliena Roberta, który wychowywał się w największej utopijnej społeczności w Europie. Jego matka jako młoda dziewczyna dołączyła do eksperymentalnej komuny Otto Muehla – wiedeńskiego akcjonisty, znanego z brutalnych performance’ow, który założył grupę opartą na założeniach psychologii Wilhelma Reicha. Jej członkowie poprzez uwolnienie seksualności, sztukę i grupową terapię, mieli wyzwolić  się z represyjnych drobnomieszczańskich norm.

Polskim akcentem sekcji będzie film Włosy Agnieszki Polskiej. Osią fabuły są przygotowania, a następnie wyprawa krakowskich hipisów do Indii. Włosy ironicznie punktują różnice pomiędzy kontestacją na wschodzie i zachodzie Europy; a artystka bada, na ile rewolucyjne idee są odporne na zniekształcenie.

Obok dokumentów w programie sekcji znalazł się również austriacki, oniryczny performance Perfect Garden Mary Mattuschki i Chrisa Haringa oraz eksperymentalny film Spotkania z wewnętrznym trockistowskim dzieckiem mistrza pastiszu i konfabulacji Jima Finna, którego Juche Idea, oglądaliśmy w konkursie filmów o sztuce w 2009 roku.

Roman Gutek, "Gazeta Wyborcza Wrocław" 10.06.2014